Approfondimento delle letture della liturgia
Profundización de las lecturas de la liturgia
Poglobitev Božje besede
Produbljivanje liturgijskih tekstova
![[SEMI] XV DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno A) 2](https://www.edizionilipa.com/wp-content/uploads/2023/07/2014-Seminatore-400x400.jpg "[SEMI] XV DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno A) 2")
Paolo mette insieme “le sofferenze del tempo presente” e la “gloria futura che sarà rivelata in noi”. E sostiene che “le sofferenze del tempo presente non sono paragonabili alla gloria futura che sarà rivelata in noi” (Rm 8,18).
Questo “in noi” sottolinea che, dove in questa storia c’è la sofferenza, proprio in questo posto dove io provo sofferenza, cioè in questo corpo segnato dal morire, si manifesterà la gloria, che è la manifestazione di Dio. La gloria significa che Dio si renderà presente in una maniera che sarà leggibile che si tratta veramente di lui. Sarà una dimensione personale, che rimanda alla persona stessa di Dio che si manifesta.
Paolo dice che noi non ci vergogniamo delle sofferenze. Non parla in senso negativo delle sofferenze, né di noi che soffriamo, ma come se queste sofferenze facessero effettivamente parte di questa nostra storia, che è un cammino verso lo stadio futuro della rivelazione della gloria. Questa gloria è fonte di speranza e gli occhi dell’uomo sono puntati sulla sua manifestazione.
Paolo dice che siamo “saldi nella speranza della gloria di Dio” (Rm 5,2). E continua: “Ci vantiamo anche nelle tribolazioni, sapendo che la tribolazione produce pazienza, la pazienza una virtù provata e la virtù provata la speranza. La speranza poi non delude, perché l’amore di Dio è stato riversato nei nostri cuori per mezzo dello Spirito Santo che ci è stato dato” (Rm 5,3-5). Paolo fa vedere il susseguirsi dei passaggi spirituali di questo cammino che noi viviamo dentro la storia. Fa un elenco delle tappe. C’è la tribolazione, la sofferenza, che vengono o direttamente dal corpo – quando si fa sentire la malattia, il dolore, il preavviso della morte, che siamo destinati a morire – o dalla cattiveria umana che preme sull’uomo e lo colpisce. Ma queste sofferenze dicono di più. In un certo senso sono una specie di simbolo che manifesta un’altra presenza. Vedremo tra un po’ quale.
C’è la tribolazione con la sofferenza, ma “la tribolazione produce la pazienza”, perché si guarda alla fine. Allora bisogna pazientare. “La pazienza è una virtù provata” e questa virtù provata significa attendere, “rimanere con”, non ritirarsi, non isolarsi. E questo “rimanere con” apre alla speranza, fa scoprire che siamo fondati nella speranza. La speranza è una questione molto sicura, non delude, non è un’illusione. È la verità, perché la speranza è fondata nell’amore e l’amore è la partecipazione, per mezzo dello Spirito, alla vita di Dio.
La speranza affonda nell’Altro, perciò la pazienza non è una specie di testardaggine, ma tener conto dell’Altro. Allora il cammino è presentato come una struttura della vita spirituale, che fa vivere il momento presente nell’ottica e in forza della realtà futura, cioè della rivelazione in noi della gloria, ossia dell’amore, che lo Spirito Santo versa in noi (cf Rm 5,5) e si manifesta nella nostra realtà umana, nel nostro corpo, che viene provato con le sofferenze e le tribolazioni. Cioè viene coinvolto nell’amore e attende che questa si manifesti nel suo stadio definitivo.
In chi si è manifestato l’amore – la gloria di Dio? In Cristo. “e noi abbiamo contemplato la sua gloria, gloria come del Figlio unigenito che viene dal Padre, pieno di grazia e di verità” (cf Gv 1,14).
Infatti, “Dio ha tanto amato il mondo da dare il Figlio unigenito” (Gv 3,16).
L’abbiamo già detto tante volte, ma non è mai sufficiente, perché bisogna tornare all’origine, che è l’amore del Padre. La persona di Cristo nella sua umanità manifesta che lui è un dono. La grazia è un dono che emerge dall’oblio. L’oblio, la dimenticanza è l’effetto del peccato, perché il peccato ha isolato l’uomo e gli fa avere solo la memoria della natura. Dopo il peccato, l’uomo non ha più la memoria relazionale, quella dell’amore. Questo dono in Cristo fa emergere ciò che il peccato ci ha fatto dimenticare – che non siamo soli, che siamo figli di Dio, perché Dio è Padre e ci ama tanto da donare il suo Figlio unigenito (Gv 3,16).Cristo nella sua umanità fa emergere questo, è la rivelazione dell’amore. In Cristo c’è questo amore del Padre e lui ce l’ha messo dentro amandoci. Infatti, dice: “E io ho fatto conoscere loro il tuo nome e lo farò conoscere, perché l’amore con il quale mi hai amato sia in essi e io in loro” (Gv 17,26). Non esiste nessun Dio astratto e, se non corrisponde a Cristo e a quello che Cristo ha rivelato, non è credibile nessun Dio filosofico e nessun essere assoluto.
Il vero nome di Dio è Padre. Come lo sappiamo? Per l’esperienza dell’amore che è dentro di noi. Infatti, le tribolazioni mettono in evidenza su chi è fondata la nostra vita.
La nostra vita è basata su di noi o sulla speranza che è fondata nell’amore? A chi appartiene la nostra persona, il nostro io? Senza tribolazioni, malattie, persecuzioni, senza la cattiveria umana, che inventa una marea di cose contro di te per abbatterti, la nostra fede diventa facilmente una religione astratta, con delle prescrizioni, delle norme, delle cerimonie… E si diventa molto gelosi, puntigliosi: bisogna fare così e così, con tanta attenzione ai dettagli, alle virgole. Ma quando la tua realtà umana viene toccata dal male, allora si vede se l’io appartiene a Dio in Cristo, se è fondato in Cristo, se la tua realtà del corpo fa parte di quello di Cristo o sei fuori di lui e tra lui e te c’è ancora una distanza e ti sforzi di raggiungerlo, o almeno cerchi di convincerti che il tuo fare gli piace e lo commuove. Questo è una fortissima tentazione evidentemente. Le tribolazioni mettono in evidenza che “niente potrà mai separarci” (Rm 8,39) da “colui che ci ha amati” (Rm 9,37). “Ma in tutte queste cose noi siamo più che vincitori grazie a colui che ci ha amati” (Rm 8,37). Anche a causa del suo amore “siamo messi a morte ogni giorno, siamo considerati come pecore da macello” (Rm 8,36), ma “nulla ci può separare da Cristo”.
Le persecuzioni, le tribolazioni, le sofferenze attraverso la speranza ci dischiudono il mistero dell’amore di Dio in questa storia. Il triduo pasquale è la forma dell’amore nella storia. Si soffre, ma si è nell’amore e si contempla il suo stadio ultimo che è la manifestazione della gloria nella risurrezione. Anche se provati dalle tribolazioni e dalle sofferenze, già ora si sente la forza che proviene dal compimento. Il futuro è già presente in Cristo e noi ne siamo partecipi.
“Come Cristo fu risuscitato dai morti per mezzo della gloria del Padre, così anche noi possiamo camminare nella novità della vita” (Rm 6,4). E questa è la novità: vivere la sofferenza come il passaggio del triduo verso la manifestazione della gloria che è il nostro corpo reso partecipe del corpo del Risorto.
Perciò Paolo afferma con certezza: “Io sono infatti persuaso che né morte né vita, né angeli né principati, né presente né avvenire, né potenze, né altezza né profondità, né alcun’altra creatura potrà mai separarci dall’amore di Dio, che è in Cristo Gesù, nostro Signore” (Rm 8, 38-39). Nessuna “creatura potrà mai separarci dall’amore di Dio, che è in Cristo Gesù, nostro Signore”(Rm 8,39). Invece all’inizio, quando per la prima volta si è assaggiata la morte, era proprio una creatura, un albero con i suoi frutti, che ci ha separati da Dio, ci ha illusi di poter diventare Dio. Ma per quella scelta, per quel passo dell’uomo e della donna, anche il suolo è stato maledetto (Gen 3,17). Quel suolo dal quale è stato tratto l’uomo stesso. Perciò anche il creato è proteso verso questa rivelazione della gloria, che Paolo precisa che si tratta della rivelazione della gloria dei figli di Dio. Anche la “creazione sarà liberata dalla schiavitù della corruzione per entrare nella libertà della gloria dei figli di Dio” (Rm 8,21).
La corruzione è certamente intesa come disfacimento, come decomposizione delle creature, perché votate alla morte. Ma come già oggi nella storia vive l’uomo fondato nella manifestazione in noi della gloria futura, dell’amore di Dio che manifesterà noi insieme con Cristo (cf Col 3,4), così anche il creato sta vivendo le doglie del parto per una nuova creazione. Queste doglie sono in atto “fino ad oggi” (Rm 8,22), Ma ora, siccome l’uomo si scopre amato proprio in ciò che è umano – cioè il corpo attraverso il quale è unito a tutto il creato – questo stesso creato si trasfigura attraverso la relazione d’amore dell’uomo nel quale egli coinvolge la materia di questo mondo, della terra con tutte le creature. Infatti, nella liturgia il “frutto della terra e del lavoro dell’uomo” diventa cibo di vita eterna e il “frutto della vite e del lavoro dell’uomo” diventa bevanda di salvezza. La rivelazione dei figli di Dio manifesta il corpo umano come partecipazione al corpo di Cristo risorto. In questa manifestazione, il creato diventa, per il lavoro dei figli di Dio e per la discesa dello Spirito Santo, “il cielo nuovo e la terra nuova” (Ap 21,1), una nuova abitazione per l’uomo e anche il nutrimento per la vita di Cristo in noi. Non è più possibile separare l’uomo dal creato, come non è più possibile pensare ad un futuro glorioso per l’uomo senza i beni del creato. L’antropocentrismo radicale e fuorviante, è un’illusione. In questo la storia ha molto da dirci.
Nonostante molti secoli di un tale antropocentrismo e tanto moralismo sul lavoro e su come comportarsi, stiamo letteralmente distruggendo il creato. L’uomo si salva amando e le creature, invece di separarlo da Cristo, gli rendono possibile l’amore proprio per rimanere in Cristo.
Per rimanere in Cristo, l’uomo deve rimanere nell’amore: “rimanete nel mio amore” (Gv 15,9). E, per rimanere nell’amore, bisogna amare e per amare bisogna avere nelle mani qualcosa da donare agli altri.
L’amore passa attraverso il corpo, il gesto, il lavoro del suolo. In questo modo il corpo passa nella gloria futura, eterna, perché solo l’amore rimane: “la carità non avrà mai fine” (1Cor 13,8).
Come dicevano i Padri, tutta la materia del creato tende verso le mani dell’uomo, per entrare nell’amore, per divenire dono per gli altri, affinché l’uomo possa realizzare il disegno di Dio, la sua vocazione, per rimanere in comunione con Cristo (1Cor 1,9).
La dimensione eucaristica è l’evento che sintetizza questo brano di Paolo in modo integro. Anche il nostro corpo, senza essere vissuto da figli di Dio, geme in modo simile alla creazione. È con la vita di Cristo in noi che cambia l’orizzonte. L’uomo, figlio di Dio amato dal Padre in Gesù Cristo, per far vivere il corpo nell’amore e per amare coinvolge il creato, liberandolo dalla morte grazie allo Spirito, che all’inizio aleggiava sulle acque primordiali e ora con il dono della vita filiale e con la partecipazione all’amore rende la fede concreta, reale, palpabile, qualcosa che passa tra le nostre mani. Se non passa tra le mani, la fede è una astratta filosofia della religione. Invece la fede, per lo Spirito Santo, fa passare tra le mani tutto il creato, contemplato nel suo compimento in Cristo Gesù inseparabilmente dal nostro corpo che, come dice il Basilio Grande, contiene in sé la materia dei sei giorni della creazione.
SEMI è la rubrica del Centro Aletti disponibile ogni venerdì.
Ogni settimana, oltre all’omelia della domenica in formato audio, sarà disponibile sul sito LIPA un approfondimento delle letture della liturgia eucaristica domenicale o festiva.
Pablo pone en relación “los sufrimientos del tiempo presente” y la “gloria futura que se manifestará en nosotros”. Y argumenta que “los sufrimientos del tiempo presente no son comparables a la gloria futura que se manifestará en nosotros” (cf. Rm 8,18).
Este “en nosotros” subraya que allí, donde en esta historia hay sufrimiento, en este mismo lugar donde experimento el sufrimiento, es decir, en este cuerpo marcado por la muerte, se manifestará la gloria, que es la manifestación de Dios. Gloria significa que Dios se hará presente de un modo que será legible que se trata realmente de Él. Será una dimensión personal, que se refiere a la persona misma de Dios manifestándose.
Pablo dice que no nos avergonzamos del sufrimiento. No habla en un sentido negativo de los sufrimientos, ni de que nosotros suframos, sino como si esos sufrimientos formaran realmente parte de nuestra historia, que es un camino hacia la etapa futura de la revelación de la gloria. Esta gloria es fuente de esperanza y los ojos del hombre están puestos en su manifestación.
Pablo dice que estamos “firmes en la esperanza de la gloria de Dios” (Rom 5,2). Y continúa: “También nos gloriamos en la tribulación, sabiendo que la tribulación produce paciencia, la paciencia una virtud probada, y la virtud probada, esperanza. La esperanza, pues, no defrauda, porque el amor de Dios ha sido derramado en nuestros corazones por el Espíritu Santo que nos ha sido dado” (Rom 5,3-5). Pablo muestra la sucesión de etapas espirituales de este viaje que experimentamos dentro de la historia. Enumera las etapas. Está la tribulación, el sufrimiento, que proceden tanto directamente del cuerpo -cuando la enfermedad, el dolor, el presentimiento de la muerte, de que estamos destinados a morir-, como de la maldad humana que presiona sobre el hombre y le afecta. Pero estos sufrimientos dicen más. En cierto modo, son una especie de símbolo que manifiesta otra presencia. Dentro de un rato veremos cuál.
Hay tribulación con el sufrimiento, pero “la tribulación produce paciencia”, porque uno mira hacia el final. Entonces hay que tener paciencia. “La paciencia es una virtud probada” y esta virtud probada significa esperar, “quedarse con”, no retirarse, no aislarse. Y este “permanecer con” nos abre a la esperanza, nos hace descubrir que estamos cimentados en la esperanza. La esperanza es algo muy seguro, no defrauda, no es una ilusión. Es la verdad, porque la esperanza se funda en el amor y el amor es la participación, por el Espíritu, en la vida de Dios.
La esperanza se funda en el Otro, por lo que la paciencia no es una especie de obstinación, sino tener en cuenta al Otro. Así, el camino se presenta como una estructura de la vida espiritual, que nos hace vivir el momento presente desde el punto de vista y con la fuerza de la realidad futura, es decir, de la revelación en nosotros de la gloria, es decir, del amor, que el Espíritu Santo derrama en nosotros (cf. Rm 5,5) y se manifiesta en nuestra realidad humana, en nuestro cuerpo, que es puesto a prueba con sufrimientos y tribulaciones. Es decir, está implicado en el amor y espera que se manifieste en su etapa definitiva.
¿En quién se ha manifestado el amor, la gloria de Dios? En Cristo. “Y hemos contemplado su gloria, gloria como del Hijo unigénito del Padre, lleno de gracia y de verdad” (cf. Jn 1,14).
En efecto, “tanto amó Dios al mundo que le entregó a su Hijo único” (Jn 3,16).
Ya lo hemos dicho muchas veces, pero nunca es suficiente, porque hay que volver al origen, que es el amor del Padre. La persona de Cristo en su humanidad manifiesta que es un don. La gracia es un don que surge del olvido. El olvido, el olvido, es efecto del pecado, porque el pecado ha aislado al hombre y le ha hecho tener sólo el recuerdo de la naturaleza. Después del pecado, el hombre ya no tiene la memoria relacional, la del amor. El don de Cristo pone de relieve lo que el pecado nos ha hecho olvidar: que no estamos solos, que somos hijos de Dios, porque Dios es Padre y nos ama tanto que nos ha dado a su Hijo único (cf. Jn 3,16). Cristo, en su humanidad, lo pone de manifiesto, es la revelación del amor. En Cristo está este amor del Padre y lo ha puesto en nosotros amándonos. En efecto, dice: “Y yo les he dado a conocer tu nombre, y lo daré a conocer, para que el amor con que me has amado esté en ellos, y yo en ellos” (Jn 17,26).No existe un Dios abstracto, y si no corresponde a Cristo y a lo que Cristo ha revelado, no es creíble ningún Dios filosófico ni ningún ser absoluto.
El verdadero nombre de Dios es Padre. ¿Cómo lo sabemos? Por la experiencia del amor que hay en nosotros. De hecho, las tribulaciones ponen de relieve en quién se funda nuestra vida.
¿Nuestra vida se basa en nosotros o en la esperanza fundada en el amor? ¿A quién pertenece nuestra persona, nuestro yo? Sin tribulaciones, enfermedades, persecuciones, sin la maldad humana, que inventa todo tipo de cosas contra ti para abatirte, nuestra fe se convierte fácilmente en una religión abstracta, con prescripciones, normas, ceremonias… Y te vuelves muy celoso, puntilloso: tienes que hacer tal o cual cosa, con tanta atención al detalle, a las comas. Pero cuando tu realidad humana está tocada por el mal, entonces ves si el yo pertenece a Dios en Cristo, si está cimentado en Cristo, si tu realidad corporal forma parte de la de Cristo o estás fuera de él y entre él y tú todavía hay distancia y te esfuerzas por alcanzarlo, o al menos intentas convencerte de que tu hacer le agrada y le mueve. Se trata, evidentemente, de una tentación muy fuerte. Las tribulaciones dejan claro que “nada podrá separarnos jamás” (Rm 8,39) de “aquel que nos amó” (Rm 9,37). “Pero en todas estas cosas somos más que vencedores gracias a aquel que nos amó” (Rom 8,37). También a causa de su amor “somos condenados a muerte cada día, somos contados como ovejas para el matadero” (Rom 8,36), pero “nada podrá separarnos de Cristo”.
Las persecuciones, las tribulaciones, los sufrimientos a través de la esperanza nos revelan el misterio del amor de Dios en esta historia. El triduo pascual es la forma del amor en la historia. Se sufre, pero se está en el amor y se contempla su última etapa que es la manifestación de la gloria en la resurrección. Aunque sea probado por la tribulación y el sufrimiento, se siente ya la fuerza que viene de la plenitud. El futuro ya está presente en Cristo y somos partícipes de él.
“Como Cristo resucitó de entre los muertos por la gloria del Padre, así también nosotros podemos caminar en novedad de vida” (Rm 6,4). Y ésta es la novedad: experimentar el sufrimiento como el paso del triduo hacia la manifestación de la gloria que es nuestro cuerpo hecho partícipe del cuerpo del Resucitado.
Por eso, Pablo afirma con certeza: “Porque estoy seguro de que ni la muerte, ni la vida, ni los ángeles, ni los principados, ni lo presente, ni lo futuro, ni las potestades, ni lo alto, ni lo profundo, ni ninguna otra criatura podrá jamás separarnos del amor de Dios, que es en Cristo Jesús Señor nuestro” (Rm 8, 38-39). Ninguna “criatura podrá jamás separarnos del amor de Dios, que es en Cristo Jesús Señor nuestro” (Rom 8,39). En cambio, al principio, cuando probamos por primera vez la muerte, fue una criatura, un árbol con su fruto, la que nos separó de Dios, la que nos engañó con que podíamos llegar a ser Dios. Pero por esa elección, por ese paso del hombre y la mujer, hasta la tierra fue maldecida (cf. Gn 3,17).Ese suelo del que el hombre mismo fue tomado. Por tanto, también la creación se extiende hacia esta revelación de la gloria, que Pablo especifica que es la revelación de la gloria de los hijos de Dios. También la “creación será liberada de la esclavitud de la corrupción para entrar en la libertad de la gloria de los hijos de Dios” (Rom 8,21).
La corrupción se entiende ciertamente como decadencia, como descomposición de las criaturas, porque están condenadas a la muerte.
Pero así como el hombre vive ya la historia fundada en la manifestación en nosotros de la gloria futura, del amor de Dios que nos manifestará junto con Cristo (cf. Col 3,4), así también la creación experimenta los dolores de parto de una nueva creación. Pero ahora, cuando el hombre se descubre amado precisamente en lo humano -es decir, en el cuerpo, a través del cual se une con toda la creación-, esta misma creación se transfigura mediante la relación de amor del hombre, en la que implica la materia de este mundo, de la tierra, con todas las criaturas. En efecto, en la liturgia, el “fruto de la tierra y del trabajo del hombre” se convierte en alimento de vida eterna y el “fruto de la vid y del trabajo del hombre” en bebida de salvación. La revelación de los hijos de Dios manifiesta el cuerpo humano como participación en el cuerpo de Cristo resucitado. En esta manifestación, la creación se convierte, por obra de los hijos de Dios y el descenso del Espíritu Santo, en “el cielo nuevo y la tierra nueva” (Ap 21,1), nueva morada para el hombre y también alimento para la vida de Cristo en nosotros. Ya no es posible separar al hombre de la creación, como tampoco es posible pensar en un futuro glorioso para el hombre sin los bienes de la creación. El antropocentrismo radical y engañoso es una ilusión. En esto, la historia tiene mucho que decirnos.
A pesar de muchos siglos de tal antropocentrismo y de mucho moralismo sobre el trabajo y sobre cómo comportarse, estamos destruyendo literalmente la creación. El hombre se salva amando, y las criaturas, en lugar de separarle de Cristo, hacen posible que ame precisamente para permanecer en Cristo.
Para permanecer en Cristo, el hombre debe permanecer en el amor: “Permaneced en mi amor” (Jn 15,9). Y, para permanecer en el amor, hay que amar, y para amar hay que tener en las manos algo que dar a los demás.
El amor pasa a través del cuerpo, del gesto, del trabajo de la tierra. Así el cuerpo pasa a la gloria futura, eterna, porque sólo permanece el amor: “la caridad no tendrá fin” (1 Co 13,8).
Como decían los Padres, toda la materia de la creación tiende a las manos del hombre, a entrar en el amor, a convertirse en don para los demás, para que el hombre pueda realizar el designio de Dios, su vocación, permanecer en comunión con Cristo (cf. 1 Co 1,9).
La dimensión eucarística es el acontecimiento que sintetiza de manera integral este pasaje de Pablo. Incluso nuestro cuerpo, sin ser vivido como hijos de Dios, gime de manera semejante a la creación. Con la vida de Cristo en nosotros cambia el horizonte. El hombre, hijo de Dios amado por el Padre en Jesucristo, para hacer vivir el cuerpo en el amor y amar implica a la creación, liberándola de la muerte gracias al Espíritu, que en el principio se cernía sobre las aguas primordiales y ahora con el don de la vida filial y la participación en el amor hace que la fe sea concreta, real, palpable, algo que pasa por nuestras manos. Si no pasa por nuestras manos, la fe es una filosofía abstracta de la religión. En cambio, la fe, por el Espíritu Santo, hace pasar por nuestras manos la creación entera, contemplada en su plenitud en Cristo Jesús inseparablemente de nuestro cuerpo que, como dice Basilio el Grande, contiene en sí la materia de los seis días de la creación.
SEMILLAS es una publicación del Centro Aletti disponible todos los viernes. Cada semana, además del audio de la homilía dominical, estará disponible en el sitio de LIPA un comentario a las lecturas de la Liturgia del Domingo, como así también a las lecturas de la semana.
Pavel povezuje »trpljenje sedanjega časa« in »slavo, ki se bo razodela v nas«. Pravi, »da se trpljenje sedanjega časa ne dá primerjati s slavo, ki se bo razodela v nas« (Rim 8,18).
Ta »v nas« poudarja, da se bo tam, kjer je trpljenje, prav tam, kjer doživljamo trpljenje, se pravi v tem s smrtjo zaznamovanem telesu, razodela slava, ki je razodetje Boga. Slava pomeni, da se bo Bog pokazal tako, da ga bomo lahko resnično prepoznali. To bo osebna razsežnost, ki se nanaša na osebo Boga, ki se razodeva. Pavel pravi, da se ne sramujemo trpljenja. Ne govori negativno ne o trpljenju ne o nas, ki trpimo, ampak, kakor da je trpljenje dejansko del te naše zgodovine, ki je pot v prihodnje razodetje slave. Ta slava je vir upanja in človekove oči so uprte v njeno razodevanje.
Pavel pravi, da »stojimo in se ponašamo z upanjem na Božjo slavo« (Rim 5,2). In nadaljuje: »Pa ne samo to, ampak se celo ponašamo s stiskami, saj vemo, da stiska rodi potrpljenje, potrpljenje preizkušenost, preizkušenost upanje. Upanje pa ne osramoti, ker je Božja ljubezen izlita v naša srca po Svetem Duhu, ki nam je bil dan« (Rim 5,3-5). Pavel pokaže zaporedje duhovih korakov na poti, ki jo hodimo skozi življenje. Našteje stopnje. Stiska in trpljenje, ki izhajata neposredno iz našega telesa – ko se oglasita bolezen in bolečina ter naznanjata smrt, našo usojenost smrti – ali iz človeške hudobije, ki pritiska na človeka in ga prizadene. Toda to trpljenje pove še nekaj več. Na nek način so neke vrste simbol, ki razodene še drugo navzočnost. Kmalu bomo videli, kakšno.
S trpljenjem je povezana stiska, vendar »stiska rodi potrpljenje«, ker gledamo na cilj. Zato je potrebna potrpežljivost. Treba je čakati, »ostati z«, ne se umakniti, ne se osamiti. Ta »ostati z« odpira v upanje, odkriva, da smo utemeljeni v upanju. Upanje je zelo gotovo, ne razočara, ni blodnja. Resnica je, kajti upanje je utemeljeno v ljubezni, ljubezen pa nas po Svetem Duhu udeleži pri Božjem življenju.
Upanje je zasidrano v Drugem, zato potrpljenje ni trmarjenje, ampak upoštevanje Drugega. Pot je tako predstavljena kot struktura duhovnega življenja, ki nam omogoča živeti sedanji trenutek v vidiku in moči prihodnje resničnosti, se pravi razodetja slave v nas, to je ljubezni, ki jo Sveti Duh vliva v nas (prim. Rim 5,5) in se razodeva v naši človeški stvarnosti, v našem telesu, preizkušenem s trpljenjem in stiskami. To pomeni, da je telo vključeno v ljubezen in čaka, da se bo ljubezen razodela v svoji dokončni fazi.
V kom se je razodela ljubezen – Božja slava? V Kristusu. »Videli smo njeno slavo, slavo, ki jo ima od Očeta kot Edinorojeni, polna milosti in resnice« (Jn 1,14).
»Bog je namreč svet tako ljubil, da je dal svojega edinorojenega Sina« (Jn 3,16).
Večkrat smo že rekli, vendar ni nikoli dovolj, saj se je treba vrniti k izviru, k Očetovi ljubezni. Kristusova oseba v svoji človeškosti razodeva, da je Kristus dar. Milost je dar, ki iz pozabe pride na plano. Pozaba je posledica greha, kajti greh je človeka osamil in zaradi njega ima človek samo naravni spomin. Po grehu človek nima več odnosnega spomina, spomina v ljubezni. Ta dar stori, da v Kristusu pride na dan to, kar je greh potisnil v pozabo – da nismo sami, da smo Božji otroci, kajti Bog je Oče in nas tako ljubi, da je dal svojega edinorojenega Sina (prim. Jn 3,16). V Kristusovi človeškosti to pride na dan, razodene se ljubezen. V Kristusu je ta Očetova ljubezen in on nas je ljubil ter jo položil v nas. Pravi namreč: »In razodel sem jim tvoje ime in jim ga bom razodeval, da bo ljubezen, s katero si me ljubil, v njih in bom jaz v njih« (Jn 17,26). Nobenega abstraktnega Boga ni, in če ne ustreza Kristusu in temu, kar je Kristus razodel, noben filozofski Bog in nobeno absolutno bitje ni verodostojno.
Pravo ime Boga je Oče. Kako to vemo? Iz izkušnje ljubezni, ki je v nas. Stiske namreč pokažejo, na kom je utemeljeno naše življenje.
Ali je naše življenje utemeljeno na nas samih ali na upanju, ki temelji v ljubezni? Komu pripada naša oseba, naš jaz? Brez stisk, bolezni, preganjanj, brez človeške hudobije, ki iznajde ogromno načinov, da bi te dotolkla, naša vera hitro postane abstraktna religija s predpisi, normami, obredi… In postanemo zelo ljubosumni, trdovratni: zelo smo pozorni na način, kako je je potrebno delati, na podrobnosti, na vsako vejico. Ko pa človeška narava trči ob zlo, se pokaže, če človekov jaz pripada Bogu v Kristusu, če je utemeljen v Kristusu, če njegovo telo pripada Kristusu ali pa je izven njega in je med njim in človekom še vedno razdalja in se napreza, da bi Kristusa dosegel, ali se vsaj skuša prepričati, da je Kristusu všeč in ga gane, kar človek počne. Jasno je, da je to velika skušnjava. Stiske pokažejo, da »nas nobena stvar ne bo mogla ločiti« (Rim 8,39) od »njega, ki nas je vzljubil« (Rim 8,37). »Toda v vseh teh preizkušnjah zmagujemo po njem, ki nas je vzljubil« (Rim 8,37). Tudi zaradi njegove ljubezni »nas ves dan pobijajo, imajo nas za klavne ovce« (Rim 6,36), toda nič nas ne more ločiti od Kristusa.
Preganjanja, stiske, trpljenje nam preko upanja odpirajo skrivnost Božje ljubezni skozi zgodovino. Velikonočno tridnevje je oblika ljubezni v zgodovini. Trpimo, vendar smo v ljubezni in zremo zadnjo postajo, ki je razodetje slave v vstajenju. Čeprav smo preizkušani v stiskah in trpljenju, že sedaj izkušamo moč, ki prihaja od izpolnitve. Prihodnost je že navzoča v Kristusu in smo udeleženi pri njej.
»Kakor je Kristus v moči Očetovega veličastva vstal od mrtvih, smo tudi mi stopili na pot novosti življenja« (Rim 6,4). In to je novost: živeti trpljenje kot velikonočni prehod v razodetje slave, ki je naše telo, udeleženo pri telesu Vstalega Kristusa.
Zato Pavel z gotovostjo zatrdi: »Kajti prepričan sem: ne smrt ne življenje, ne angeli ne poglavarstva, ne sedanjost ne prihodnost, ne moči, ne visokost, ne globokost ne kakršna koli druga stvar nas ne bo mogla ločiti od Božje ljubezni v Kristusu Jezusu, našem Gospodu« (Rim 8,38-39). Nobena »stvar nas ne bo mogla ločiti od Božje ljubezni v Kristusu Jezusu, našem Gospodu« (Rim 8,39). Ko je človek v začetku prvič okusil smrt, ga je prav stvar, drevo s svojimi sadeži, ločila od Boga, prevarala, da lahko postane Bog. Zaradi te izbire, zaradi tega koraka moškega in ženske, je bila prekleta tudi zemlja (prim. 1 Mz 3,17). Ta zemlja, iz katere je bil vzet človek. Zato se tudi stvarstvo steguje proti temu razodetju slave, za katero Pavel pove, da gre za razodetje slave Božjih otrok. Tudi »stvarstvo se bo iz suženjstva razpadljivosti rešilo v svobodo slave Božjih otrok« (Rim 8,21).
Razpadljivost je zagotovo mišljenja kot propadanje, razkroj stvari, saj so usojene smrti. Vendar kakor človek že danes živi utemeljen v prihodnji slavi Očetove ljubezni in se bo v njej prikazal skupaj s Kristusom (prim. Kol 3,4), tako tudi stvarstvo doživlja porodne bolečine novega stvarjenja. Te porodne bolečine trajajo »vse do zdaj« (Rim 8,22). Ker pa človek odkrije, da je ljubljen prav v tem, kar je človeško – to je v telesu, preko katerega je povezan s celotnim stvarstvom – se to stvarstvo preoblikuje preko človekovega ljubečega odnosa, v katerega vključi snov tega sveta, zemljo z vsem ustvarjenim. V bogoslužju namreč »sad zemlje in dela človeških rok« postane hrana večnega življenja, »sad trte in dela človeških rok« pa postane pijača odrešenja. Razodetje Božjih sinov pokaže, da je človeško telo udeleženo pri telesu Vstalega Kristusa. V tem razodetju postane stvarstvo, po delu Božjih sinov in po spustu Svetega Duha, »novo nebo in nova zemlja« (Raz 21,1), novo bivališče za človeka in tudi nova hrana za Kristusovo življenje v nas. Ni več mogoče ločiti človeka od stvarstva, tako kot ni več mogoče misliti na prihodnost človekove slave brez dobrin stvarstva. Človekova radikalna in zavajajoča zaverovanost vase je iluzija. Zgodovina nam ima o tem veliko povedati.
Navkljub več stoletjem take človekove zagledanosti vase in takega moralizma glede dela in tega, kako se je treba obnašati, dobesedno uničujemo stvarstvo. Človek se odrešuje tako, da ljubi in mu stvari, namesto da bi ga ločevale od Kristusa, omogočajo, da ljubi in ostaja v Kristusu.
Človek mora ljubiti, da bi lahko ostal v Kristusu: »Ostanite v moji ljubezni« (Jn 15,9). Da bi ostali v ljubezni, moramo ljubiti. Da pa lahko ljubimo, moramo imeti v rokah nekaj, kar lahko darujemo drugim.
Ljubezen gre preko telesa, gest, obdelovanja zemlje. Na ta način telo prehaja v prihodnjo, večno slavo, kajti samo ljubezen ostane: »ljubezen nikoli ne mine« (1 Kor 13,8).
Kot so govorili očetje, celotna snov stvarstva teži k človekovim rokam, da bi vstopila v ljubezen, da bi postala dar za druge, da bi človek mogel uresničiti Božji načrt, svoj poklic ostati v občestvu s Kristusom (prim. 1 Kor 1,9).
Evharistična razsežnost je dogodek, ki celostno povzame ta Pavlov odlomek. Tudi naše telo, če ga ne živimo kot Božji otroci, vzdihuje podobno kot stvarstvo. S Kristusovim življenjem v nas pa se obzorje spremeni. Da bi od Boga Očeta v Kristusu ljubljeni človek živel telo v ljubezni in za ljubezen, vključi stvarstvo, ga osvobaja smrti po daru Duha, ki je ob stvarjenju vel nad vodami, zdaj pa z darom sinovskega življenja in udeleženostjo pri ljubezni stori, da je vera konkretna, stvarna, otipljiva, nekaj, kar gre skozi naše roke. Če ne gre preko rok, je vera abstraktna filozofija religije. Po Svetem Duhu pa vera omogoča, da skozi roke steče celotno stvarstvo, ki ga v Jezusu Kristusu zremo izpolnjenega in neločljivega z našim telesom, ki v sebi nosi snov šestih dni stvarjenja, kot pravi Bazilij Veliki.
SEMENA je rubrika centra Aletti, ki je na voljo vsak petek ali soboto (v italijanščini že v petek). Vsak teden bo na spletni strani LIPE poleg nedeljske homilije v zvočni obliki (v italijanščini) na voljo tudi poglobitev Božje besede nedeljske ali praznične svete maše.
Pavao stavlja skupa „patnje sadašnjeg vremena“ i „buduću slavu koja se ima očitovati u nama“.
Drži da „patnje sadašnjeg vremena nisu ništa prema budućoj slavi koja se ima očitovati u nama“ (Rim 8,18).
To jest „u nama“, gdje u ovoj povijesti postoji patnja, upravo u ovom mjestu na kojem kušam patnju, to jest u ovom tijelu koje je obilježeno umiranjem, dakle patnjom, očitovat će se slava, to jest slava koja je očitovanje Boga. Slava govori da će se Bog uprisutnjiti na način koji će biti čitljiv, da se uistinu radi o Njemu, a to je osobna dimenzija, koja upućuje na samu osobu Boga koji se očituje.
Pavao kaže da se mi ne stidimo patnji, ne govori na negativan način o patnjama a ni o nama koji patimo, nego kao da su te patnje doista sastavni dio ove naše povijesti, koja je put prema budućem stadiju objave slave.
Ta je slava izvor nade a čovjekove su oči uprte u to očitovanje slave.
Pavao kaže: „dičimo se nadom slave Božje“ (Rim 5,2).
Pavao nastavlja: „I ne samo to! Mi se dičimo i u nevoljama jer znamo: nevolja rađa postojanošću, postojanost prokušanošću, prokušanost nadom. Nada pak ne postiđuje. Ta ljubav je Božja razlivena u srcima našim po Duhu Svetom koji nam je dan!“ (Rim 5,3-5).
Pavao vidi slijed duhovnih prijelaza puta kojega mi živimo unutar povijesti.
Iznosi listu dionica (toga puta).
Postoji nevolja, patnja, koje dolaze ili direktno od tijela, kad se osjeti bolest, bol, naznake smrti, da nam je umrijeti, ili dolaze od ljudske zloće koja pritišće i udara čovjeka. No te patnje govore nešto više, u izvjesnom smislu one su jedna vrsta simbola koji očituje jednu drugu prisutnost. Vidjet ćemo ubrzo koju.
Postoji nevolja sa patnjom, no „nevolja rađa postojanošću“ jer se gleda prema cilju, dakle treba biti postojan (strpljiv).
„Postojanost prokušanošću“ a ta prokušanost znači čekati, ostati s, ne povući se, ne izdvojiti se, nego ostati s, otvara prema nadi, otkriva se da smo utemeljeni u nadi.
Nada je nešto veoma sigurna, ne razočarava, nije obmana, nego je istina jer je nada utemeljena na ljubavi a ljubav je sudioništvo, po Duhu, u Božjem životu.
Nada ponire u Drugoga, zato strpljivost (postojanost) nije neka vrsta tvrdoglavosti, nego računa s Drugim.
Dakle, put je predstavljen kao određena struktura duhovnog života, koja omogućuje da se živi sadašnji trenutak u optici i snazi buduće stvarnosti, to jest objavi slave u nama, to jest ljubavi, koju Duh Sveti ulijeva u nas (usp. Rim 5,5) a očituje se u našoj ljudskoj stvarnosti, u našem tijelu, koje je kušano patnjama i nevoljama. To jest biva uključeno u ljubav te čeka da se ona očituje u svom konačnom stadiju.
U kome se očitovala ljubav – slava Božja? U Kristu. „I vidjesmo slavu njegovu – slavu koju ima kao Jedinorođenac od Oca – pun milosti i istine“ (Iv 1,14).
Uistinu, „Bog je tako ljubio svijet te je dao svoga Sina Jedinorođenca“ (Iv 3,16).
Već smo to toliko puta rekli, ali nije nikada dovoljno, jer je potrebno vratiti se na izvor, koji je ljubav Očeva, Kristova osoba u svome čovještvu očituje da je on dar.
Milost je dar koji izranja iz zaborava.
Zaborav, zaboravnost je posljedica grijeha, jer je grijeh čovjeka izolirao pa zato ima samo memoriju (spomen) svoje naravi, nema više memoriju odnosa, memoriju ljubavi.
Ovaj dar u Kristu dovodi do toga da izranja ono što je zaboravljeno zbog grijeha: da nismo sami, da smo sinovi Božji, jer Bog je Otac i ljubi nas toliko da je darovao svoga Sina jedinorođenca (usp. Iv 3,16).
Krist u svome čovještvu dovodi do toga da to izbije vani, Krist je objava ljubavi.
U Kristu je ta ljubav Očeva i on ju je savio unutar nas ljubeći nas.
Naime, kaže: „I njima sam očitovao tvoje ime, i još ću očitovati, da ljubav kojom si ti mene ljubio bude u njima – i ja u njima“ (Iv 17,26).
Ne postoji nikakav apstraktni Bog, i ako ne odgovara Kristu nije vjerodostojan nijedan filozofski Bog i nikakvo apsolutno biće.
Ne, njegovo je pravo ime Otac.
Kako to znademo?
Preko iskustva ljubavi koja je u nama.
Naime, nevolje očituju na kome je utemeljen naš život.
Na nama ili na nadi koja je utemeljena na ljubavi?
Kome pripada naša osoba, naš ja?
Bez nevolja, bolestî, progona, bez ljudske zloće, koja izmišlja masu stvari protiv tebe kako bi te oborila, naša vjera s lakoćom postaje apstraktna religija, sa propisima, normama, sa ceremonijskom kićenošću, te postajemo veoma ljubomorni, sitničavi, jer treba činiti ovako i ovako, biti pozorni na svaki zarez, no kad tvoju ljudsku stvarnost dotakne zlo, onda se vidi je li tvoj „ja“ pripada Bogu u Kristu, je li utemeljen u Kristu, je li tvoja tjelesna stvarnost čini dio Kristove tjelesnosti ili si izvan njega, još uvijek na distanci pa se naprežeš kako bi ga dostigao, ili u najmanju ruku uvjerio sebe kako mu se sviđa tvoje djelovanje i dovodi ga do ganutosti.
To je očito jedna izuzetno velika napast.
Nevolje očituju da nas ništa neće „moći rastaviti“ (Rim 8,39) od Onoga „koji nas uzljubi“ (Rim 8,37).
Nego „u svemu tome nadmoćno pobjeđujemo po onome koji nas uzljubi“ (Rim 8,37). Također zbog njegove ljubavi „ubijaju nas dan za danom i mi smo im ko ovce za klanje“ (Rim 8,36), ali ništa nas neće moći rastaviti od Krista (usp. Rim 8,39).
Progonstva, nevolje, patnje preko nade nas otvaraju prema otajstvu Božje ljubavi u ovoj povijesti. Pashalno trodnevlje jest oblik ljubavi u povijesti. Pati se ali se ostaje u ljubavi i motri njezin konačni stadij koji je očitovanje slave u uskrsnuću. Makar kušani od nevolja i patnji ipak se već sada osjeća snaga koja dolazi od ispunjenja. Budućnost je već prisutna u Kristu a mi smo sudionici toga. „Kao što Krist slavom Očevom bi uskrišen od mrtvih, i mi tako hodimo u novosti života“ (Rim 6,4). A ovo je ta novost: živjeti patnju kao prijelaz (svetog) trodnevlja prema očitovanju slave a to je naše tijelo sudionik tijela Uskrsloga (Gospodina).
Zato Pavao sa sigurnošću tvrdi: „Uvjeren sam doista: ni smrt ni život, ni anđeli ni vlasti, ni sadašnjost ni budućnost, ni sile, ni dubina ni visina, ni ikoji drugi stvor neće nas moći rastaviti od ljubavi Božje u Kristu Isusu Gospodinu našem“ (Rim 8,38-39).
Nijedan „drugi stvor neće nas moći rastaviti od ljubavi Božje u Kristu Isusu Gospodinu našem“ (Rim 8,39).
Naprotiv, na početku, kad se po prvi put okusilo smrt, bijaše upravo jedan stvor, jedno stablo sa svojim plodovima, ono koje nas je odvojilo od Boga, obmanilo nas kako možemo postati Bog; ali zbog onog izbora, zbog onog koraka (prvog) čovjeka i (prve) žene, i tlo je postalo prokleto (usp. Post 3,17).
Ono tlo od kojeg je uzet sam čovjek.
Zato se i stvorenje preže prema ovoj objavi slave, za koju Pavao izričito kaže da se radi o objavi slave sinova (djece) Božjih:
„Jer i stvorenje će se osloboditi robovanja pokvarljivosti da sudjeluje u slobodi i slavi djece Božje“ (Rim 8,21).
Pokvarljivost je zasigurno pojmljena kao propadanje, kao raspadanje stvorenjâ, jer su na smrt osuđena.
Ali kako sadašnji trenutak povijesti živi čovjek utemeljen u budućoj slavi, u očitovanju slave u nama, ljubavi Božje koja će nas očitovati s Kristom, skupa s njime (usp. Col 3,4), tako i stvorenje proživljava porođajne boli za (dok ne prijeđe u) novo stvorenje.
Te su boli na djelu „sve do sada“ (Rim 8,22). No sada, budući da čovjek otkriva kako je ljubljen upravo u onome što je ljudsko, (u) tijelu preko kojega je ujedinjen sa svim stvorenjem, preobražava se preko svoga odnosa ljubavi u koji uključuje materiju ovoga svijeta, ove zemlje, sa svim stvorenjima.
Naime, liturgija kaže: „Plod zemlje i rada ruku čovječjih“, postaje hrana vječnoga života:
„Plod trsa i rada ruku čovječjih“ postaje piće spasenja (duhovno).
Objava sinova Božjih očituje ljudsko tijelo kao sudioništvo u uskrslom Kristovom tijelu a stvorenje postaje, po radu sinova Božjih i po silasku Duha Svetoga, novo nebo i nova zemlja (usp. Otk 21,1).
Novi stan za čovjeka a i hrana za Kristov život u nama.
Nije više moguće odvojiti čovjeka od stvorenja i nije moguće zamišljati slavnu budućnost za čovjeka bez dobara stvorene stvarnosti.
Radikalni antropocentrizam zastranjuje,on je obmana.
Dosta, glede toga povijest nam ima što reći.
Unatoč mnogih stoljeća takvog antropocentrizma i tolikog moralizma o tome kako raditi i kako se ponašati, doslovno uništavamo stvorenu stvarnost.
Čovjek se spašava ljubeći a stvorenja mu, umjesto da ga odvajaju od Krista, omogućuju da ljubi upravo kako bi ostao u Kristu.
Da bi čovjek ostao u Kristu, mora ostati u ljubavi „ostanite u mojoj ljubavi“ (Iv 15,9) a kako bi se ostalo u ljubavi potrebno je ljubiti, a da bi se ljubilo potrebno je u rukama imati dar za druge.
Ljubav prolazi preko tijela, geste, obrađivanja tla te tako tijelo prelazi u buduću, vječnu slavu jer samo ljubav ostaje, „Ljubav nikad ne prestaje“ (1Kor 13,8).
Kako je govorio Maksim Ispovjedalac sva materija stvorenja teži prema čovjekovim rukama, kako bi unišla u ljubav, kako bi postala darom za druge, kako bi čovjek mogao ostvariti Božji naum, svoje zvanje, kako bi ostao u zajedništvu s Kristom (usp. 1Kor 1,9).
Euharistijska dimenzija je događaj koji sintetizira ovaj Pavlov ulomak na cjelovit način.
A i naše tijelo, kad ne živi životom sinova Božjih, uzdiše poput stvorenja.
Tek sa Kristovim životom u nama mijenja se horizont.
Čovjek, sin Božji ljubljen od Oca u Isusu Kristu, da bi živio svoje tijelo u ljubavi i ljubio uključuje stvorenje, oslobađajući ga smrti zahvaljujući Duhu, koji je na počecima lebdio nad iskonskim vodama a sada sa darom sinovskog života i sa sudioništvom u ljubavi čini vjeru konkretnom, stvarnom, opipljivom, koja prolazi preko ruku.
Ako ne prolazi preko ruku, vjera je apstraktna filozofija religije. Naprotiv, vjera po Duhu Svetomu dovodi do toga da preko ruku prođe sve stvorenje viđeno u njegovom ispunjenju u Kristu a neodvojivo od našega tijela koje, kako kaže Bazilije Veliki, sadrži u sebi materiju iz šest dana stvaranja.
SJEMENJA je rubrika Centra Aletti dostupna svakoga petka. Svakoga tjedna, osim nedjeljne propovijedi u audio obliku, bit će dostupno na web stranici LIPA produbljivanje nedjeljnih ili blagdanskih čitanja euharistijske liturgije.
