Approfondimento delle letture della liturgia
Profundización de las lecturas de la liturgia
Poglobitev Božje besede
Produbljivanje liturgijskih tekstova
Pogłębienie czytań liturgicznych
![[SEMI] XXV DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno A) 1](https://www.edizionilipa.com/wp-content/uploads/2023/09/115-032-2012-Suore-Preziosissimo-Sangue-Roma-Italia-Sfondo-Uva-s-2-400x400.jpg "[SEMI] XXV DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno A) 1")
“Fratelli, Cristo sarà glorificato nel mio corpo, sia che io viva sia che io muoia” (Fil 1,20).
Per poter entrare più profondamente in ciò che Paolo dice con questa affermazione con la quale si apre la seconda lettura di oggi, bisogna considerare la frase intera.
Paolo si trova in prigione, probabilmente a Efeso, dove riceve anche la condanna a morte, e proprio in questa situazione spiega ai Filippesi come leggere tale situazione. “So infatti che questo servirà alla mia salvezza, grazie alla vostra preghiera e all’aiuto dello Spirito di Gesù Cristo, secondo la mia ardente attesa e la speranza che in nulla rimarrò deluso; anzi nella piena fiducia che, come sempre, anche ora Cristo sarà glorificato nel mio corpo, sia che io viva sia che io muoia” (Fil 1,19-20).
Come si sa dalla storia, la fede cristiana diventa facilmente una forma religiosa più o meno simile a tutte le religioni: bisogna osservare certe regole nel pensare, coltivare determinate regole riguardo al contenuto intellettuale, osservare certe pratiche religiose di preghiera e di culto insieme agli altri, rispettare certe regole morali nell’agire, ma quando è in gioco la tua vita, allora è il momento della manifestazione della verità della fede.
Non solo la verità dichiarata, ma quella vitale, che giustifica, pacifica, riempie di senso, dà il gusto e ti riempie con il compimento, che affonda in un divenire dove tutto sarà definitivamente vivo, proprio secondo la fede.
Per Paolo, come abbiamo visto già la scorsa domenica, il vivere e il morire è Cristo.
Ma ora, in prigione, aspettando la morte, per lui non è così semplice scegliere tra vivere e morire, perché morire è stare per sempre con Cristo e sarebbe per lui un guadagno, mentre il rimanere è motivato dall’amore per i Filippesi stessi.
Se è in questione l’amore, il bene degli altri, lui non osa insistere nel desiderare la morte e andarsene nella gloria di Cristo.
Ma proprio in questo discernimento si apre una via eccezionale per la vera vita dei credenti, certamente difficile da accogliere per chi vive la fede al modo dell’esercizio religioso o delle dichiarazioni di appartenenza alla Chiesa, intesa quasi come una religione naturale.
Stando in prigione con una condanna addosso, si coglie immediatamente la forza della parola “ardente attesa” (Fil 1,20).
Questo termine è usato solo qui e in Rm 8,19: si tratta di una attesa con ansia, uno stato d’animo che si innalza dalla nostra stessa natura. È l’attesa che succeda qualcosa che si riveli come una soluzione positiva per noi, secondo la nostra stessa natura.
Paolo chiaramente non va in questa direzione, ma sostituisce questa “ardente attesa” con la speranza.
Il termine speranza manifesta subito un altro livello di attesa.
Per Paolo, infatti, la speranza è una questione fondamentale del credente.
Facciamo un esempio.
Una persona ha una malattia e desidera, attende ardentemente di guarire.
La speranza invece è espressione di una relazione d’amore: chi è nella sofferenza spera che l’amato possa farsi presente nella sua condizione e di poter sperimentare una forte comunione con lui.
Si spera che proprio la malattia diventi il luogo dell’unità e della reciproca appartenenza.
La speranza porta all’unione tra i due.
Paolo, in Rm 5,1-11 e in Rm 8,18-27, fa vedere che la speranza fa parte in modo radicale della fede.
Fede e speranza non sono separabili.
Anzi, parlando di Abramo, fa intendere che credere vuol dire sperare: “Egli credette, saldo nella speranza contro ogni speranza” (Rm 4,18).
Fede e speranza si appartengono.
“Nella speranza infatti siamo stati salvati. Ora, ciò che si spera, se è visto, non è più oggetto di speranza; infatti, ciò che uno già vede, come potrebbe sperarlo?” (Rm 8,24).
È evidente che ciò che è già esperienza non può essere oggetto di speranza, perché si è già visto e già si vive.
Paolo spiega ai Corinzi il rapporto tra fede e speranza, perché a Corinto si separava la fede e la speranza dall’amore. Perciò Paolo, proprio ai Corinzi spiega queste tre realtà: fede, speranza e amore.
Questo è il punto della questione.
Paolo fa vedere che “se noi abbiamo avuto speranza in Cristo soltanto per questa vita, siamo da commiserare più di tutti gli uomini” (1Cor 15,19).
Ora, cosa ci fa passare nella vita oltre la morte? La fede? la speranza? No, solo la carità: “La carità non avrà mai fine” (1Cor 13,8).
La carità rimane in eterno. Tutto ciò che è vissuto nell’amore rimane custodito in Cristo.
Questo vuol dire che la speranza è legata all’amore.
Infatti, “la speranza poi non delude, perché l’amore di Dio è stato riversato nei nostri cuori per mezzo dello Spirito Santo che ci è stato dato” (Rm 5,5).
La speranza non delude, perché cresce dall’amore ed è espressione dell’amore.
Solo l’amore è il fondamento e il contenuto della speranza.
Attenzione, non si spera niente che possa essere utile per me, senza essere mosso dall’amore. Ciò che non è mosso dall’amore e non contiene l’amore, in definitiva, non è bene per l’uomo.
Solo l’amore gratuito, fuori dal calcolo dell’ego, individuocentrico, solo questo amore “Tutto crede, tutto spera”(1Cor 13,7).
Infatti, Paolo fa capire chiaramente che ama i Filippesi e perciò la sua speranza è fondata nell’amore, non è orientata a sé stesso, ma a Cristo.
“Cristo sarà glorificato nel mio corpo, sia che io viva sia che io muoia” (Fil 1,20).
È probabile che Paolo verrà condannato e dunque morirà, perché quella era per lui una reale possibilità. Ma siccome ama e il suo amore è Cristo, allora anche morendo Cristo sarà manifestato.
“Nessuno ha un amore più grande di questo: dare la sua vita per i propri amici” (Gv 15,13).
Paolo, in quella situazione di grande sofferenza, perseguitato e destinato a morire, vive Cristo.
La fede non è una questione di idee e di pratiche religiose, la fede è vivere Colui in cui si crede.
La vita di Paolo è Cristo. E quando dice che il morire sarebbe per lui un guadagno (cf Fil 1,21) non fa allusione alla visione spesso presente nella tragedia greca e persino in qualche passo biblico (cf Sir 41,2) secondo la quale una vita duramente provata dalla sofferenza può essere liberata solo dalla morte. No, Paolo vive Cristo e sa che “portando sempre e dovunque nel nostro corpo la morte di Gesù”, “anche la vita di Gesù si manifest[erà] nel nostro corpo” (2Cor 4,10).
Dove uno percepisce la vita?
Certamente nel corpo. Perciò la fede per Paolo è così concreta.
Il corpo è dunque vissuto da una vita in cui l’io si riconosce in Cristo.
La vita che Paolo vive in tutto ciò che è, “spirito, anima e corpo” (1Ts 5,23), è proprio Cristo.
“Non vivo più io, ma Cristo vive in me” (Gal 2,20).
Allora Paolo non ha speranza semplicemente in Dio, come troviamo nell’Antico Testamento, ma in Cristo: “questa vita, che io vivo nel corpo, la vivo nella fede del Figlio di Dio, che mi ha amato e ha consegnato se stesso per me” (Gal 2,20).
Paolo ha una radicale e reale esperienza-conoscenza di Cristo come Colui che si è donato proprio per lui.
Paolo è amato da Cristo, Cristo è la sua vita, perciò anche la via per la quale si realizza una tale vita.
E questa realizzazione sarà magnificare, glorificare Cristo, proprio in Paolo e attraverso Paolo.
E la via è proprio la sua (di Cristo), cioè morte e resurrezione, perché lì l’amore si è realizzato fino alla pienezza. Perciò il guadagno di cui Paolo parla è sempre Cristo, con la sua vita da risorto: “Per guadagnare Cristo ed essere trovato in lui, avendo come mia giustizia non quella derivante dalla Legge, ma quella che viene dalla fede in Cristo, la giustizia che viene da Dio, basata sulla fede” (Fil 3,8-9).
Non si tratta di qualcosa che Paolo meriterà e realizzerà con il suo impegno, ma sarà Dio a manifestarsi, a magnificare Cristo nel corpo di Paolo.
Perciò Paolo dice che in quella situazione di grande sofferenza e con la reale possibilità di essere ucciso, Cristo sarà magnificato nel suo corpo, cioè in tutto Paolo.
Paolo sarà la manifestazione di Cristo, proprio nel suo corpo, sia come vita, sia come morte, cioè come mistero pasquale.
Questa è la via spirituale della fede per ciascuno di noi, anche quando la sofferenza, le malattie, le persecuzioni, le ingiustizie si fanno molto pressanti.
L’amore di Cristo trasfigura tutto nella manifestazione della sua vita pasquale.
SEMI è la rubrica del Centro Aletti disponibile ogni venerdì.
Ogni settimana, oltre all’omelia della domenica in formato audio, sarà disponibile sul sito LIPA un approfondimento delle letture della liturgia eucaristica domenicale o festiva.
“Hermanos, Cristo será glorificado en mi cuerpo, tanto si vivo como si muero” (Flp 1,20).
Para entrar más a fondo en lo que Pablo está diciendo con esta afirmación con la que se abre la segunda lectura de hoy, debemos considerar toda la frase.
Pablo está en la cárcel, probablemente en Éfeso, donde también recibe la sentencia de muerte, y explica a los filipenses cómo leer esta situación. “Porque sé que esto servirá para mi salvación, mediante vuestra oración y la ayuda del Espíritu de Jesucristo, según mi ferviente expectación y esperanza de que en nada seré defraudado; más aún, con la plena confianza de que, como siempre, también ahora Cristo será glorificado en mi cuerpo, tanto si vivo como si muero” (Flp 1,19-20).
Como sabemos por la historia, la fe cristiana se convierte fácilmente en una forma religiosa más o menos parecida a todas las religiones: hay que observar ciertas reglas en el pensar, cultivar ciertas reglas en cuanto al contenido intelectual, observar ciertas prácticas religiosas de oración y culto junto con otros, acatar ciertas reglas morales en el actuar, pero cuando tu vida está en juego, entonces es el momento de la manifestación de la verdad de la fe.
No sólo la verdad declarada, sino la verdad vital, que justifica, pacifica, te llena de sentido, da sabor y te colma de plenitud, que se hunde en un devenir donde todo estará definitivamente vivo, sólo según la fe.
Para Pablo, como vimos el domingo pasado, vivir y morir es Cristo.
Pero ahora, en la cárcel, esperando la muerte, no le resulta tan fácil elegir entre vivir y morir, porque morir es estar con Cristo para siempre y sería una ganancia para él, mientras que permanecer está motivado por el amor a los propios filipenses.
Si de lo que se trata es del amor, del bien de los demás, no se atreve a insistir en desear la muerte y partir en la gloria de Cristo.
Pero precisamente en este discernimiento se abre un camino excepcional para la verdadera vida de los creyentes, ciertamente difícil para quienes viven la fe a la manera del ejercicio religioso o de las declaraciones de pertenencia a la Iglesia, entendida casi como religión natural.
Estando en la cárcel con una condena encima, uno capta enseguida la fuerza de la palabra “ardiente espera” (Flp 1,20).
Este término sólo se emplea aquí y en Rom 8,19: es una espera con ansiedad, un estado de ánimo que surge de nuestra propia naturaleza. Es la espera de que suceda algo que resulte ser una solución positiva para nosotros, según nuestra propia naturaleza.
Es evidente que Pablo no va en esta dirección, sino que sustituye esta “ardiente espera” por la esperanza.
El término esperanza manifiesta inmediatamente otro nivel de expectación.
Para Pablo, la esperanza es una cuestión fundamental del creyente.
Pongamos un ejemplo.
Una persona tiene una enfermedad y anhela, ansía curarse.
La esperanza, en cambio, es expresión de una relación de amor: quien sufre espera que el amado pueda hacerse presente en su condición y experimentar una fuerte comunión con él.
Se espera que la propia enfermedad se convierta en lugar de unidad y pertenencia mutua.
La esperanza conduce a la unión entre los dos.
Pablo, en Rom 5,1-11 y en Rom 8,18-27, muestra que la esperanza es una parte radical de la fe.
La fe y la esperanza no son separables.
De hecho, hablando de Abraham, deja claro que creer significa esperar: “Creyó, firme en la esperanza contra toda esperanza” (Rm 4,18).
Fe y esperanza van juntas.
“Porque en la esperanza hemos sido salvados. Ahora bien, lo que se espera, si se ve, ya no es objeto de esperanza; pues lo que ya se ve, ¿cómo podría esperarse?” (Rom 8,24).
Es evidente que lo que ya se experimenta no puede ser objeto de esperanza, porque ya se ve y ya se experimenta.
Pablo explica a los corintios la relación entre la fe y la esperanza, porque en Corinto la fe y la esperanza estaban separadas del amor. Por eso Pablo explica a los corintios estas tres realidades: fe, esperanza y amor.
Este es el quid de la cuestión.
Pablo muestra que “si hemos tenido esperanza en Cristo sólo para esta vida, somos más dignos de lástima que todos los hombres” (1 Cor 15,19).
Ahora bien, ¿qué es lo que nos lleva más allá de la muerte? ¿La fe? ¿La esperanza? No, sólo la caridad: “La caridad no tendrá fin” (1 Co 13,8).
La caridad permanece para siempre. Todo lo que se vive en el amor permanece en Cristo.
Esto significa que la esperanza está unida al amor.
En efecto, “la esperanza no defrauda, porque el amor de Dios ha sido derramado en nuestros corazones por el Espíritu Santo que nos ha sido dado” (Rm 5,5).
La esperanza no defrauda, porque nace del amor y es expresión del amor.
Sólo el amor es el fundamento y el contenido de la esperanza.
Eso sí, no se espera nada que no esté movido por el amor. Lo que no está movido por el amor y no contiene amor, en definitiva, no es bueno para el hombre.
Sólo el amor gratuito, fuera del ego-cálculo, individuocéntrico, sólo este amor “Todo cree, todo espera” (1 Cor 13,7).
De hecho, Pablo deja claro que ama a los filipenses y, por tanto, su esperanza está fundada en el amor, no está orientada a sí mismo, sino a Cristo.
“Cristo será glorificado en mi cuerpo, tanto si vivo como si muero” (Flp 1,20).
Es probable que Pablo sea condenado y, por tanto, muera, porque esa era una posibilidad real para él. Pero como ama y su amor es Cristo, incluso muriendo se manifestará Cristo.
“Nadie tiene mayor amor que el que da la vida por sus amigos” (Jn 15,13).
Pablo, en aquella situación de gran sufrimiento, perseguido y destinado a morir, vive a Cristo.
La fe no es una cuestión de ideas y prácticas religiosas, la fe es vivir a Aquel en quien se cree.
La vida de Pablo es Cristo. Y cuando dice que morir sería una ganancia para él (cf. Flp 1,21), no está aludiendo a la visión que se encuentra a menudo en la tragedia griega e incluso en algunos pasajes bíblicos (cf. Sir 41,2), según la cual una vida agobiada por el sufrimiento sólo puede liberarse con la muerte. No, Pablo vive a Cristo y sabe que “llevando siempre y en todas partes en nuestros cuerpos la muerte de Jesús”, “la vida de Jesús se manifestará también en nuestros cuerpos” (2 Co 4,10).
¿Dónde se percibe la vida?
Ciertamente en el cuerpo. Por eso la fe para Pablo es tan concreta.
El cuerpo es, pues, vivido por una vida en la que el yo se reconoce en Cristo.
La vida que Pablo vive en todo lo que es, “espíritu, alma y cuerpo” (1 Tes 5,23), es Cristo mismo.
“Ya no vivo yo, sino que Cristo vive en mí” (Ga 2,20).
Así pues, Pablo tiene esperanza no sólo en Dios, como encontramos en el Antiguo Testamento, sino en Cristo: “Esta vida que vivo en el cuerpo, la vivo en la fe del Hijo de Dios, que me amó y se entregó a sí mismo por mí” (Ga 2,20).
Pablo tiene una experiencia-conocimiento radical y real de Cristo como Aquel que se entregó por él.
Pablo es amado por Cristo, Cristo es su vida, por tanto también el camino por el que tal vida se realiza.
Y esta realización engrandecerá, glorificará a Cristo, precisamente en Pablo y a través de Pablo.
Y el camino es precisamente el suyo (el de Cristo), es decir, la muerte y la resurrección, porque allí el amor se ha realizado en su plenitud. Por eso la ganancia de la que habla Pablo es siempre Cristo, con su vida resucitada: “Ganar a Cristo y ser hallado en él, teniendo por justicia mía no la que proviene de la Ley, sino la que proviene de la fe en Cristo, la justicia que viene de Dios, basada en la fe” (Flp 3,8-9).
No es algo que Pablo vaya a merecer y cumplir con su esfuerzo, sino que es Dios quien se manifestará, quien engrandecerá a Cristo en el cuerpo de Pablo.
Por eso Pablo dice que en esa situación de gran sufrimiento y con la posibilidad real de ser asesinado, Cristo será magnificado en su cuerpo, es decir, en todo Pablo.
Pablo será la manifestación de Cristo, precisamente en su cuerpo, como vida y como muerte, es decir, como misterio pascual.
Este es el camino espiritual de la fe para cada uno de nosotros, incluso cuando el sufrimiento, la enfermedad, la persecución y la injusticia se hacen muy acuciantes.
El amor de Cristo lo transfigura todo en la manifestación de su vida pascual.
SEMILLAS es una publicación del Centro Aletti disponible todos los viernes. Cada semana, además del audio de la homilía dominical, estará disponible en el sitio de LIPA un comentario a las lecturas de la Liturgia del Domingo, como así también a las lecturas de la semana.
»Bratje, Kristus bo poveličan v mojem telesu, bodisi z življenjem bodisi s smrtjo« (Flp 1,20).
Da bi mogli globlje vstopiti v to, kar Pavel pove s temi besedami, s katerimi se začne današnje drugo berilo, je treba upoštevati celoten stavek.
Pavel je v ječi, verjetno v Efezu, in je tu tudi obsojen na smrt. V tej situaciji Filipljanom razloži, kako naj jo berejo.
»Vem namreč, da se bo ta moja zadeva iztekla v mojo rešitev, ker boste zame molili in ker mi bo pomagal Duh Jezusa Kristusa. Željno pričakujem in upam, da ne bom v ničemer osramočen, ampak da bo Kristus zaradi vse moje srčnosti kakor zmeraj tudi zdaj poveličan v mojem telesu, bodisi z življenjem bodisi s smrtjo« (Flp 1,19-20).
Kot vemo iz zgodovine, krščanska vera zlahka zapade v religiozno obliko, bolj ali manj podobno drugim religijam: upoštevati je treba določena pravila v razmišljanju, razvijati določena pravila v intelektualnih vsebinah, skupaj z drugimi je treba izpolnjevati določene religiozne molitvene in obredne vaje, v delovanju je treba upoštevati določena moralna pravila; ko pa je v igri tvoje življenje, takrat se razodene resnica vere.
Ne le proglašena resnica, ampak življenjska resnica, tista, ki opravičuje, pomirja, napolnjuje s smislom, daje okus in človeka napolnjuje z izpolnjenostjo ter zajema v prihodnosti, kjer bo vse dokončno živo in skladno z vero.
Kot smo videli že preteklo nedeljo, je umreti in živeti za Pavla Kristus.
Vendar mu sedaj, ko je v ječi in čaka na smrt, ni tako lahko izbrati med živeti in umreti, kajti umreti pomeni biti vedno s Kristusom, in to bi bilo zanj dobiček, medtem ko ga k temu, da ostane, spodbuja ljubezen do Filipljanov.
Če gre za ljubezen, za dobro drugih, si ne upa vztrajati pri tem, da bi si želel smrti in odhoda v Kristusovo slavo.
Vendar se prav v tem razločevanju odpre izjemna pot za resnično življenje vernikov. Kdor pa živi vero na način religioznih vaj ali izjav o pripadnosti Cerkvi, razumljenih skoraj kot naravna religija, jo gotovo težko sprejme.
Za človeka, ki je v ječi, s takim bremenom obsodbe, takoj razumemo moč besede »željno pričakujem« (Flp 1,20).
Ta izraz je uporabljan samo tukaj in v Rim 8,19: gre za nestrpno pričakovanje, za stanje duše, ki izhaja iz naše narave. Gre za pričakovanje, da bo prišlo do pozitivne rešitve za nas, v skladu z našo naravo.
Pavel očitno ne gre v to smer, ampak »željno pričakovanje« nadomesti z upanjem.
Izraz upanje takoj pokaže drugo raven pričakovanja.
Za Pavla je namreč upanje temeljno vprašanje vernika.
Poglejmo primer.
Nekdo je bolan in želi, željno pričakuje, da bi ozdravel. Upanje pa je izraz odnosa ljubezni: kdor trpi, upa, da mu bo ljubljena oseba blizu v njegovem doživljanju in da bo lahko občutil močno občestvo z njo. Upa, da bo prav bolezen postala prostor edinosti in medsebojne pripadnosti. Upanje vodi k združitvi teh dveh oseb.
V Rim 5,1-11 in Rim 8,18-27 pa Pavel pokaže, da je upanje na radikalen način del vere.
Vera in upanje sta torej neločljiva.
Ko govori o Abrahamu, namreč pokaže, da verovati pomeni upati: »Na osnovi upanja je proti upanju veroval« (Rim 4,18).
Vera in upanje spadata skupaj.
»Odrešeni smo bili namreč v upanju; upanje, ki ga gledamo, pa ni več upanje – kdo bo namreč upal to, kar že vidi?« (Rim 8,24).
Jasno je, da to, kar že izkušamo, ne more biti predmet upanja, saj že vidimo in živimo.
Pavel Korinčanom razloži odnos med vero in upanjem. V Korintu so namreč vero in upanje ločevali od ljubezni. Zato Pavel prav Korinčanom razloži te tri resničnosti: vero, upanje in ljubezen.
Pavel pokaže, da »če samo zaradi tega življenja zaupamo v Kristusa, smo od vseh ljudi najbolj pomilovanja vredni« (1 Kor 15,19).
Kaj nas torej popelje v življenje onkraj smrti? Vera? Upanje? Ne. Samo ljubezen: »Ljubezen nikoli ne mine« (1 Kor 13,8).
Ljubezen večno ostane. Vse, kar je živeto v ljubezni, ostane shranjeno v Kristusu.
To pomeni, da je upanje povezano z ljubeznijo.
Kajti: »Upanje pa ne osramoti, ker je Božja ljubezen izlita v naša srca po Svetem Duhu, ki nam je bil dan« (Rim 5,5).
Upanje ne osramoti, saj raste iz ljubezni in je izraz ljubezni.
Temelj in vsebina upanja je samo ljubezen.
Pozor: ne upam ničesar, kar bi mi lahko koristilo, pa me pri tem ne bi nagibala ljubezen. Česar ne nagiba ljubezen in kar ne vsebuje ljubezni, zagotovo ni dobro za človeka.
Samo zastonjska ljubezen, izven vsakega preračunavanja vase zaverovanega »jaza«, samo ta ljubezen »vse veruje, vse upa« (1 Kor 13,7).
Pavel namreč dá jasno razumeti, da ljubi Filipljane in je zato njegovo upanje utemeljeno v ljubezni; ni usmerjeno vase, ampak h Kristusu. »Kristus bo zaradi vse moje srčnosti kakor zmeraj tudi zdaj poveličan v mojem telesu, bodisi z življenjem bodisi s smrtjo« (Flp 1,20).
Možno je, da bo Pavel obsojen in bo umrl. Zanj je to realna možnost. Ker pa ljubi in je njegova ljubezen Kristus, se bo tudi v smrti razodel Kristus.
»Nihče nima večje ljubezni, kakor je ta, da dá življenje za svoje prijatelje« (Jn 15,13).
Pavel namreč v tem velikem trpljenju, ko je preganjan in obsojen na smrt, živi Kristusa.
Vera ni stvar idej in religioznih praks, ampak pomeni živeti Njega, v katerega veruješ.
Pavlovo življenje je Kristus. In ko pravi, da bi bila zanj smrt dobiček (prim. Flp 1,21), ne namiguje na pogled, ki je pogosto navzoč v grški tragediji ali celo v kakšnem svetopisemskem odlomku (prim. Sir 41,2), ki opisuje, da človeka, ki zelo trpi, lahko osvobodi samo smrt. Ne, Pavel živi Kristusa in ve, da »vedno nosimo v svojem telesu Jezusovo umiranje, da bi se v našem telesu razodelo tudi Jezusovo življenje« (2 Kor 4,10).
Kje človek zaznava življenje?
Vsekakor v telesu. Zato je za Pavla vera tako konkretna. V telesu živi življenje, katerega »jaz« se prepozna v Kristusu.
Življenje, ki ga živi Pavel v vsem, kar je, je »duh, duša in telo« (1 Tes 5,23), je Kristus sam.
»Ne živim več jaz, ampak Kristus živi v meni« (Gal 2,20).
Pavel torej nima upanja preprosto v Boga, kot najdemo v Stari zavezi, ampak v Kristusa: »Kolikor pa zdaj živim v mesu, živim v veri v Božjega Sina, ki me je vzljubil in daroval zame sam sebe« (Gal 2,20).
Pavel ima radikalno in resnično izkušnjo-spoznanje Kristusa kot Tistega, ki se je daroval prav zanj.
Pavel je ljubljen od Kristusa, Kristus je njegovo življenje in zato tudi pot, na kateri se uresniči táko življenje.
V tem uresničenju bo poveličan in proslavljen Kristus, prav v Pavlu in po Pavlu.
Pot pa je njegova (Kristusova), to je smrt in vstajenje, kajti tam se je ljubezen uresničila v polnosti. Dobiček, o katerem govori Pavel, je zato vedno Kristus, s svojim življenjem po vstajenju: »Da bi bil Kristus moj dobiček in da bi se znašel v njem, in to ne s svojo pravičnostjo, ki izvira iz postave, ampak s pravičnostjo, ki je po veri v Kristusa, se pravi s pravičnostjo, ki je iz Boga in sloni na veri« (Flp 3,8-9).
Ne gre za nekaj, kar bi si Pavel zaslužil ali, kar bi uresničil s svojim prizadevanjem, ampak se bo Bog razodel in bo poveličal Kristusa v Pavlovem telesu.
Zato Pavel pravi, da bo v tem velikem trpljenju, ko je realna možnost, da bo umorjen, Kristus poveličan v njegovem telesu, se pravi v celotnem Pavlu.
Pavel bo razodel Kristusa, in sicer prav v svojem telesu, tako v življenju kot v smrti, se pravi v velikonočni skrivnosti.
To je duhovna pot vere vsakega od nas, tudi takrat, ko so trpljenje, bolezen, preganjanja in krivice zelo težke.
Kristusova ljubezen vse spremeni v razodetje njegovega velikonočnega življenja.
SEMENA je rubrika centra Aletti, ki je na voljo vsak petek ali soboto (v italijanščini že v petek). Vsak teden bo na spletni strani LIPE poleg nedeljske homilije v zvočni obliki (v italijanščini) na voljo tudi poglobitev Božje besede nedeljske ali praznične svete maše.
„[Braćo], Krist [će se] uzveličati u mome tijelu, bilo životom, bilo smrću“ (Fil 1, 20).
Da bi se što dublje ušlo u ono što Pavao kaže ovom tvrdnjom, s kojom se otvara današnje drugo čitanje, potrebno je uzeti u obzir cijelu rečenicu.
Pavao je u zatvoru, vjerojatno u Efezu, gdje je također osuđen na smrt, i upravo u toj situaciji objašnjava Filipljanima kako bi trebali iščitavati tu situaciju. „Jer znadem: po vašoj molitvi i pomoći Duha Isusa Krista to će mi biti na spasenje, kako željno i očekujem i nadam se da se ni zbog čega neću smesti, nego da će se mojom posvemašnjom odvažnošću – kako uvijek tako i sada – Krist uzveličati u mome tijelu, bilo životom, bilo smrću“ (Fil 1, 19-20).
Kao što znamo iz povijesti, kršćanska vjera s lakoćom postaje religiozna forma manje-više slična svim drugim religijama: potrebno je pridržavati se određenih pravila u razmišljanju, gajiti određena pravila s obzirom na intelektualni sadržaj, obdržavati određene religiozne prakse molitve i bogoštovlja zajedno s drugima, poštivati određena moralna pravila u ponašanju, no kad je tvoj život u pitanju, onda je to čas očitovanja istine vjere.
Ne samo deklarirane istine, već one životne, koja opravdava, smiruje, ispunjava smislom, daje okus i ispunja te ostvarenjem, koje obuhvaća budućnost u kojoj će sve biti konačno živo, upravo u skladu s vjerom.
Za Pavla, kao što smo već vidjeli prošle nedjelje, življenje i umiranje je Krist.
Ali sada, u zatvoru, čekajući smrt, nije mu lako izabrati između življenja i umiranja, jer umrijeti znači zauvijek biti s Kristom, što bi za njega bio dobitak, dok ga ljubav prema Filipljanima potiče da ostane.
Ako se radi o ljubavi, dobru drugih, on se ne usuđuje inzistirati na želji za smrću i odlaskom u Kristovu slavu.
Ali upravo u tom razlučivanju otvara se izvrstan put za pravi život vjernika. On će zasigurno biti teško prihvatljiv onima koji žive vjeru na način religioznih vježbi ili deklarativne pripadnosti Crkvi, shvaćene gotovo kao naravne religije.
Za čovjeka u zatvoru, s takvim teretom osude, odmah shvaćamo snagu riječi „kako željno i očekujem“ (Fil 1,20).
Ovaj se izraz koristi samo ovdje i u Rimu 8,19: radi se o očekivanju sa žudnjom, o raspoloženju koje izbija iz same naše naravi. To je očekivanje da se dogodi nešto što će se pokazati kao pozitivno rješenje za nas, u skladu s našom naravi.
Pavao očito ne ide u tom smjeru, već zamjenjuje to „željno očekivanje“ s nadom.
Izraz nada odmah očituje jednu drugu razinu očekivanja.
Naime, za Pavla je nada temeljno pitanje vjernika.
Uzmimo jedan primjer.
Netko je bolestan pa želi, žarko priželjkuje ozdravljenje.
Nada je, naprotiv, izraz odnosa ljubavi: onaj koji trpi nada se da će ljubljena osoba moći prisustvovati njegovom stanju i moći iskusiti snažno zajedništvo s njim.
Nada se da će upravo bolest postati mjesto jedinstva i međusobne pripadnosti.
Nada dovodi do ujedinjenja između njih dvoje.
Pavao, u Rimu 5,1-11 i u Rimu 8,18-27, pokazuje da je nada na radikalan način dio vjere.
Vjera i nada se ne mogu odvojiti.
Štoviše, kad je riječ o Abrahamu, shvaća se da vjerovati znači nadati se: „U nadi protiv svake nade povjerova Abraham“ (Rim 4, 18).
Vjera i nada pripadaju jedno drugome.
„Ta u nadi smo spašeni! Nada pak koja se vidi nije nada. Jer što tko gleda, kako da se tomu i nada?“ (Rim 8, 24).
Očito je da ono što je već iskustvo ne može biti predmet nade, jer je već viđeno i već se živi.
Pavao objašnjava Korinćanima odnos između vjere i nade, jer su u Korintu vjera i nada bile odvajane od ljubavi. Zato Pavao upravo Korinćanima objašnjava ove tri stvarnosti: vjeru, nadu i ljubav.
U tome je poanta.
Pavao pokazuje da „Ako se samo u ovom životu u Krista ufamo, najbjedniji smo od svih ljudi“ (1 Kor 15, 19).
Što će nam onda omogućiti da prijeđemo u život iza smrti? Vjera? Nada? Nè, samo ljubav: „Ljubav nikad ne prestaje“ (1 Kor 13, 8).
Ljubav ostaje zauvijek. Sve što se živjelo u ljubavi ostaje sačuvano u Kristu.
To znači da je nada povezana s ljubavlju.
Naime, „Nada pak ne postiđuje. Ta ljubav je Božja razlivena u srcima našim po Duhu Svetom koji nam je dan!“ (Rim 5, 5).
Nada ne razočarava, jer raste iz ljubavi i izraz je ljubavi.
Samo je ljubav temelj i sadržaj nade.
Oprez: ne očekujem ništa što bi mi moglo biti korisno, a da me na to ljubav nije potaknula. Ono što ljubav nije potaknula i što ne sadrži ljubav, u konačnici nije dobro za čovjeka.
Samo besplatna ljubav, ona koja je izvan računice samouvjerenog „ja“, samo ta ljubav „sve vjeruje, svemu se nada“ (1 Kor 13, 7).
Naime, Pavao jasno daje do znanja da ljubi Filipljane i zato se njegova nada temelji u ljubavi, nije orijentirana na sebe, već na Krista.
„Krist [će se] uzveličati u mome tijelu, bilo životom, bilo smrću“ (Fil 1, 20).
Postojala je mogućnost da Pavao bude osuđen i da umre. To je za njega bila stvarna mogućnost. No budući da on ljubi i da je njegova ljubav Krist, onda će i u njegovu umiranju Krist biti očitovan.
„Veće ljubavi nitko nema od ove: da tko život svoj položi za svoje prijatelje“ (Iv 15, 13).
Pavao, u toj situaciji velike patnje, progonjen i osuđen na smrt, živi Krista.
Vjera nije stvar religioznih ideja i praksi, vjera je živjeti Onoga u koga se vjeruje.
Pavlov život je Krist. A kada kaže da bi mu umrijeti bio dobitak (usp. Fil 1,21) ne aludira na viziju koja je često prisutna u grčkoj tragediji, pa čak i u ponekom biblijskom pasusu (usp. Sir 41,2), prema kojoj samo smrt može osloboditi život izložen teškoj kušnji trpljenja. Ne, Pavao živi Krista i zna da „uvijek umiranje Isusovo u tijelu pronosimo da se i život Isusov u tijelu našem očituje“ (2 Kor 4, 10).
Gdje čovjek zapaža život?
Zasigurno u tijelu. Zato je vjera za Pavla tako konkretna.
Tijelo se, dakle, živi životom u kojem se „ja“ prepoznaje u Kristu.
Život koji Pavao živi u svemu što je, „duh (…) i duša i tijelo“ (1 Sol 5, 23), upravo je Krist.
„Živim, ali ne više ja, nego živi u meni Krist“ (Gal 2, 20).
Dakle, Pavao nema nadu samo u Boga, kao što nalazimo u Starom zavjetu, nego u Krista: „A što sada živim u tijelu, u vjeri živim u Sina Božjega koji me ljubio i predao samoga sebe za mene“ (Gal 2, 20).
Pavao ima radikalno i stvarno iskustvo-spoznaju Krista kao Onoga koji se darovao upravo za njega.
Pavao je ljubljen od Krista, Krist je njegov život, a zato i put po kojem se takav život ostvaruje.
A to će ostvarenje biti veličanje, slavljenje Krista, upravo u Pavlu i po Pavlu.
A taj put je upravo njegov (Kristov), to jest smrt i uskrsnuće, jer se ljubav ostvarila do punine. Prema tome, dobitak o kojem Pavao govori uvijek je Krist, sa svojim uskrslim životom: „da Krista steknem i u njemu se nađem – ne svojom pravednošću, onom od Zakona, nego pravednošću po vjeri u Krista, onom od Boga, na vjeri utemeljenoj“ (Fil 3, 8-9).
Ne radi se o nečemu što će Pavao zaslužiti i ostvariti svojim zalaganjem, već će Bog biti onaj koji će se očitovati, veličati Krista u Pavlovu tijelu.
Zato Pavao kaže da će u toj situaciji velike patnje i sa stvarnom mogućnošću da bude ubijen, Krist biti veličan u njegovom tijelu, to jest u cijelom Pavlu.
Pavao će biti Kristovo očitovanje, upravo u svome tijelu, bilo kao život, bilo kao smrt, to jest kao pashalno otajstvo.
To je duhovni put vjere za svakoga od nas, čak i kad nas patnja, bolesti, progoni i nepravde silno pritisnu.
Kristova ljubav preobražava sve u očitovanju njegova pashalnog života.
SJEMENJA je rubrika Centra Aletti dostupna svakoga petka. Svakoga tjedna, osim nedjeljne propovijedi u audio obliku, bit će dostupno na web stranici LIPA produbljivanje nedjeljnih ili blagdanskih čitanja euharistijske liturgije
“Bracia, Chrystus będzie uwielbiony w moim ciele, czy to przez życie, czy przez śmierć” (Flp1,20(.
Aby głębiej wniknąć w to, co Paweł mówi w tym stwierdzeniu, którym rozpoczyna się dzisiejsze drugie czytanie, musimy wziąć pod uwagę całe zdanie.
Paweł znajduje się w więzieniu, prawdopodobnie w Efezie, gdzie również otrzymuje wyrok śmierci, i wyjaśnia Filipianom, jak odczytać tę sytuację. “Wiem bowiem, że wszystko to przyczyni się do mojego zbawienia dzięki waszej modlitwie i pomocy, udzielanej przez Ducha Jezusa Chrystusa, zgodnie z gorącym oczekiwaniem i nadzieją moją, że w niczym nie doznam zawodu. Lecz jak zawsze, tak i teraz, z całą swobodą i jawnością Chrystus będzie uwielbiony w moim ciele: czy to przez życie, czy przez śmierć” (Flp 1,19-20).
Jak wiemy z historii, wiara chrześcijańska łatwo staje się formą religijną mniej lub bardziej podobną do wszystkich religii: musisz przestrzegać pewnych zasad w myśleniu, kultywować pewne zasady dotyczące treści intelektualnych, przestrzegać pewnych praktyk modlitwy i kultu razem z innymi, przestrzegać pewnych zasad moralnych w działaniu, ale kiedy stawką jest twoje życie, wtedy jest czas na manifestację prawdy wiary.
Nie tylko prawdy deklarowanej, ale prawdy witalnej, która usprawiedliwia, koi, nadaje sens, smak i wypełnia poczuciem spełnienia, zanurzając cię w tym, gdzie wszystko, właśnie zgodnie z wiarą, będzie definitywnie żywe.
Dla Pawła, jak widzieliśmy w ostatnią niedzielę, żyć i umrzeć to Chrystus. Ale teraz, w więzieniu, w oczekiwaniu na śmierć, nie jest mu łatwo wybrać między życiem a śmiercią, ponieważ śmierć oznacza bycie z Chrystusem na zawsze i byłoby to dla niego zyskiem, podczas gdy pozostanie jest motywowane miłością do samych Filipian.
Jeśli chodzi o miłość, o dobro innych, nie ośmiela się nalegać na pragnienie śmierci i odejścia w chwale Chrystusa.
I to właśnie w tym rozeznaniu otwiera się niezwykła droga do prawdziwego życia wierzących, z pewnością trudna dla tych, którzy przeżywają swoją wiarę na sposób religijnych praktyk lub deklaracji przynależności do Kościoła, rozumianych nieomal jako religijność naturalna.
Będąc w więzieniu i mając na sobie wyrok, natychmiast pojmujemy moc słów Pawła – „gorące oczekiwanie” (Flp 1,20).
Termin ten jest używany tylko tutaj i w Rz 8,19: chodzi o oczekiwanie z niepokojem, o stan umysłu, który wyłania się z naszej własnej natury. Jest to oczekiwanie, że wydarzy się coś, co okaże się dla nas pozytywnym rozwiązaniem, zgodnie z naszą własną naturą.
Paweł wyraźnie nie idzie w tym kierunku, ale zastępuje to “gorące oczekiwanie” nadzieją.
Termin nadzieja natychmiast ukazuje inny poziom oczekiwań. Dla Pawła nadzieja jest fundamentalną kwestią człowieka wierzącego.
Weźmy przykład.
Osoba cierpi na jakąś chorobę i tęskni, gorąco oczekuje uzdrowienia. Nadzieja zaś jest wyrazem relacji miłości: ten, kto cierpi, ma nadzieję, że ukochany może być obecny w jego chorobie i że może doświadczyć z nim intensywnej komunii. Ma się nadzieję, że sama choroba stanie się miejscem jedności i wzajemnej przynależności. Nadzieja prowadzi do zjednoczenia tych dwojga.
Paweł w Listach do Rzymian 5,1-11 i 8,18-27 pokazuje, że nadzieja jest radykalną częścią wiary. Wiara i nadzieja nie są rozłączne. W istocie, mówiąc o Abrahamie, Paweł jasno stwierdza, że wiara oznacza nadzieję: “On to wbrew nadziei, uwierzył nadziei” (Rz 4,18).
Wiara i nadzieja przynależą do siebie.
“W nadziei bowiem już jesteśmy zbawieni. Nadzieja zaś, której [spełnienie już się] ogląda, nie jest nadzieją, bo jak można się jeszcze spodziewać tego, co się już ogląda?” (Rz 8,24).
Jest oczywiste, że to, co jest już doświadczane, nie może być przedmiotem nadziei, ponieważ jest już widziane i przeżywane.
Koryntianom Paweł wyjaśnia związek między wiarą i nadzieją, ponieważ w Koryncie wiara i nadzieja były oddzielone od miłości. Dlatego Paweł wyjaśnia Koryntianom te trzy rzeczywistości: wiarę, nadzieję i miłość.
To jest właśnie istota tego zagadnienia.
Paweł pokazuje, że „jeżeli tylko w tym życiu w Chrystusie nadzieję pokładamy, jesteśmy bardziej od wszystkich ludzi godni politowania” (1Kor 15,19).
Co prowadzi nas do życia poza śmierć? Wiara? Nadzieja? Nie, tylko miłość: “Miłość nigdy nie ustaje” (1Kor 13,8).
Miłość pozostaje na zawsze. Wszystko, co jest przeżywane w miłości, pozostaje zachowane w Chrystusie.
Oznacza to, że nadzieja jest związana z miłością.
Rzeczywiście, “nadzieja zawieść nie może, ponieważ miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który został nam dany” (Rz 5,5).
Nadzieja nie zawodzi, ponieważ wyrasta z miłości i jest jej wyrazem.
Tylko miłość jest fundamentem i treścią nadziei.
Uwaga – nie można mieć nadziei na coś, co może być dla mnie pożyteczne, nie będąc poruszonym miłością. To, co nie jest poruszone miłością i nie zawiera miłości, ostatecznie nie jest dobre dla człowieka.
Tylko miłość bezinteresowna, poza kalkulacją własnego ego, poza skupieniem na sobie, tylko taka miłość “wszystkiemu wierzy, we wszystkim pokłada nadzieję” (1 Kor 13, 7).
W rzeczywistości Paweł jasno mówi, że kocha Filipian i dlatego jego nadzieja opiera się na miłości, nie jest zorientowana na siebie, ale na Chrystusa.
“Chrystus będzie uwielbiony w moim ciele, czy to przez życie, czy przez śmierć” (Flp1,20).
Jest prawdopodobne, że Paweł zostanie skazany, a zatem umrze, ponieważ było to dla niego realną perspektywą. Ale ponieważ kocha, a jego miłością jest Chrystus, to nawet umierając Chrystus zostanie objawiony.
“Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich” (J 15,13).
Paweł, w tej sytuacji wielkiego cierpienia, prześladowany i skazany na śmierć, żyje Chrystusem.
Wiara nie jest kwestią religijnych idei i praktyk, wiara to życie Tym, w którego się wierzy.
Życiem Pawła jest Chrystus. A kiedy mówi, że śmierć byłaby dla niego zyskiem (por. Flp 1,21), nie nawiązuje do poglądu często spotykanego w greckiej tragedii, a nawet w niektórych fragmentach biblijnych (por. Syr 41,2), zgodnie z którym życie ciężko doświadczone przez cierpienie może zostać uwolnione tylko przez śmierć. Nie, Paweł żyje Chrystusem i wie, że “zawsze i wszędzie niosąc w naszym ciele śmierć Jezusa”, “życie Jezusa objawi się także w naszym ciele” (2 Kor 4, 10).
Gdzie można dostrzec życie?
Z pewnością w ciele. Dlatego wiara dla Pawła jest tak konkretna.
Ciało jest zatem wypełnione życiem, w którym “ja” rozpoznaje siebie w Chrystusie.
Życiem, którym Paweł żyje we wszystkich aspektach swojego bytu, “duchu, duszy i ciele” (1 Tes 5:23), jest sam Chrystus.
“Już nie ja żyję, lecz żyje we mnie Chrystus” (Ga 2,20).
Tak więc Paweł pokłada nadzieję nie tylko w Bogu, jak w Starym Testamencie, ale w Chrystusie: „Choć nadal prowadzę życie w ciele, jednak obecne życie moje jest życiem wiary w Syna Bożego, który umiłował mnie i samego siebie wydał za mnie” (Ga 2,20).
Paweł ma radykalne i rzeczywiste doświadczenie – poznanie Chrystusa jako Tego, który wydał samego siebie za niego.
Paweł jest kochany przez Chrystusa, Chrystus jest jego życiem, a zatem także drogą, dzięki której takie życie się realizuje.
Realizacja ta będzie wywyższeniem, uwielbieniem Chrystusa, konkretnie w Pawle i przez Pawła. A drogą jest właśnie On (Chrystus), to znaczy śmierć i zmartwychwstanie, ponieważ tam miłość została zrealizowana w pełni. Dlatego zyskiem, o którym mówi Paweł, jest zawsze Chrystus, z Jego zmartwychwstałym życiem: “Zyskać Chrystusa i znaleźć się w Nim, mając za moją sprawiedliwość nie to, co pochodzi z Prawa, lecz to, co pochodzi z wiary w Chrystusa, sprawiedliwość pochodzącą od Boga, opartą na wierze” (Flp 3,8-9).
Nie jest to coś, na co Paweł zasłuży i co osiągnie dzięki swoim wysiłkom, ale to Bóg zamanifestuje się, uwielbiając Chrystusa w ciele Pawła.
Dlatego Paweł mówi, że w tej sytuacji wielkiego cierpienia i realnej możliwości bycia zabitym, Chrystus zostanie wywyższony w jego ciele, to znaczy w całym Pawle.
Paweł będzie manifestacją Chrystusa, właśnie w swoim ciele, zarówno w życiu, jak i w śmierci, czyli w misterium paschalnym.
To jest duchowa droga wiary dla każdego z nas, nawet gdy cierpienie, choroba, prześladowanie i niesprawiedliwość stają się bardzo dotkliwe.
Miłość Chrystusa przemienia wszystko w manifestację Jego paschalnego życia.
ZIARNA są rubryką Centro Aletti udostępnianą każdego piątku. Każdego tygodnia, oprócz homilii niedzielnej w formie audio, na stronie LIPA będzie do dyspozycji pogłębienie czytań liturgicznych z eucharystii niedzielnej bądź świątecznej
