Approfondimento delle letture della liturgia
Profundización de las lecturas de la liturgia
Poglobitev Božje besede
Produbljivanje liturgijskih čitanja
Pogłębienie czytań liturgicznych
![[SEMI] XXV DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno B) 2](https://www.edizionilipa.com/wp-content/uploads/2024/09/973A5945-2-400x400.jpg "[SEMI] XXV DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno B) 2")
Oggi, san Giacomo ci porta immediatamente nel cuore del male dentro alla Chiesa.
“Gelosia” e “rivalità”: queste due cose producono ogni sorta di cattive azioni (cf Gc 3,16).
Quando i rapporti tra le persone vengono avvelenati dalla gelosia e dalla rivalità si va verso un disordine generale, una confusione agitata. E quando avviene questo è chiaro che non siamo più nell’ambito della fede. Il Dio della nostra fede è la comunione d’amore delle tre Persone. Infatti Paolo precisa: “Dio non è un Dio di disordine, ma di pace” (1Cor 14,33).
La sorgente della confusione è la gelosia, che è gemella dell’invidia.
Nella Lettera ai Romani, san Paolo fa vedere già nel primo capitolo che, quando si pensa di conoscere Dio, ma non si ha con Lui una relazione di gratitudine, di affidamento, nella quale si partecipa alla sua vita, come è descritto nei capitoli 6 e 8 della stessa lettera, allora succede una grande confusione che alla fine stravolge la stessa verità dell’uomo, cioè della visione antropologica.
“Dio li ha abbandonati a passioni infami” (Rm 1, 26).
“Sono colmi di ogni ingiustizia, di malvagità, di cupidigia, di malizia; pieni d’invidia, di omicidio, di lite, di frode, di malignità; diffamatori, maldicenti, nemici di Dio, arroganti, superbi, presuntuosi, ingegnosi nel male, ribelli ai genitori, insensati, sleali, senza cuore, senza misericordia. E, pur conoscendo il giudizio di Dio, che cioè gli autori di tali cose meritano la morte, non solo le commettono, ma anche approvano chi le fa” (Rm 1,29-32).
Questo è l’esito della decadenza della fede ecclesiale a livello di una struttura della religione, che cerca di gestire il pensare e il comportamento degli uomini.
Ma la fede non è possibile senza che si riceva una vita nuova. E, siccome manca la vita, ci concentriamo sulle idee relative alla vita e all’uomo, e perciò ci appoggiamo su una conoscenza razionalista, anziché sulla conoscenza agapica, tipica della fede ecclesiale. E praticamente si diventa conformi alla mentalità del mondo. Invece, la fede ha una via della conoscenza radicalmente nuova.
“Chi non ama non conosce Dio, perché Dio è amore” (1Gv 4,8).
È quindi normale che lunghi secoli di dominio del razionalismo finiscano nell’implosione che oggi sperimentiamo. Attenzione: non siamo in preda a nessun attacco esterno alla Chiesa, eppure constatiamo il venir meno in modo assai rapido degli aspetti essenziali della vita ecclesiale.
E, in un certo senso, notiamo la grande confusione che oggi attraversa tutta la società. Così, sia fuori dalla Chiesa che al suo interno, spesso si notano realtà assai simili.
Per renderci conto di quanto stia succedendo nella Chiesa, è sufficiente ascoltare quando Giacomo scrive: “Invece la sapienza che viene dall’alto anzitutto è pura, poi pacifica, mite, arrendevole, piena di misericordia e di buoni frutti, imparziale e sincera” (Gc 3,17). Ecco le caratteristiche della mentalità dei cristiani: una mentalità veramente sapienziale, che manifesta il modo di Dio.
Se non siamo nella sapienza che viene dall’alto, siamo in quella terrestre, psichica e diabolica (cf Gc 3,15).
Basterebbe riflettere sulla parola “terrestre” – cioè dal basso – e sulla parola “psichica” per constatare quanto massicciamente queste dimensioni siano presenti nella nostra cultura ecclesiale negli ultimi tempi.
La sapienza non è semplicemente un saper ragionare. La sapienza, in senso biblico, è una visione vivente che tiene tutto insieme in un organismo. Il pensiero di questa visione organica è vivo e unisce a Dio e in Dio a tutti e a tutto, perché la sapienza attinge alla visione che Dio aveva prima della creazione del mondo.
Anzi, in questa visione di Dio che è la sapienza divina, è stato formato l’uomo (cf Sap 9,2). E l’uomo fu creato secondo il Verbo, il Figlio. Perciò la sapienza partecipa della Parola che, fattasi uomo in Cristo Gesù, proprio in Lui unisce tutto nell’amore e nel suo corpo porta a compimento ogni cosa sotto ogni aspetto (cf Ef 1,23).
La sapienza è come un angelo custode, che cerca di custodire il creato e tutta la storia nella direzione giusta, nel Figlio in relazione con il Padre, nella vita dello Spirito Santo.
Vladimir Solov’ëv chiama la sapienza divina proprio “angelo custode”.
Possiamo facilmente trovare in Cristo e nei frutti dello Spirito Santo questo elenco di caratteristiche della sapienza di Dio che Giacomo ci propone. Ad esempio la misericordia, che caratterizza l’agire di Dio (cf Ef 2, 4).
Anzi, possiamo trovare evocato quando la sapienza si compie in Cristo, nel quale ci viene comunicata questa visione e la vita, nei seguenti versetti della Lettera a Tito: “egli ci ha salvati, non per opere giuste da noi compiute, ma per la sua misericordia, con un’acqua che rigenera e rinnova nello Spirito Santo” (Tt 3,5).
Chi è in questa vita, innestato in Cristo, e respira il soffio dello Spirito Santo porterà frutti buoni, perché è come un albero buono (cf Mt 7,16-20), ma chi non è radicato in Cristo è come un albero cattivo, che dà frutti cattivi.
Giacomo fondamentalmente dice che, dal modo in cui uno pensa e si esprime, si vede se è in Cristo e se vive della sua vita. Perché, se non si vive in Lui, non si possono portare frutti buoni, ma si può solo fare del male.
“Io sono la vite, voi i tralci. Chi rimane in me, e io in lui, porta molto frutto, perché senza di me non potete far nulla” (Gv 15,5).
Il bene non è separabile dall’amore. Anzi non è possibile compierlo senza amore. E la sapienza, sin dalla creazione dei cieli, ricorda che ciò che è fatto con amore rimane per sempre (cf Sal 136,5). Si tratta di una verità ricordata anche da Paolo in modo molto chiaro: “La carità non avrà mai fine” (1Cor 13,8).
Perciò, dare lo spazio a un pensiero che non è inzuppato dalla vita, dalla zoē, che è l’amore, perciò la luce, vuol dire separare il pensiero dalla vita, cioè separarsi dalla vita che è nella fede in Cristo Gesù.
Anzi, cominciare ad accogliere un modo di pensare che non si esprime con il linguaggio dello Spirito Santo vuol dire non parlare delle cose di Dio, perché il linguaggio insegnato dallo Spirito (cf 1Cor 2,13) è quello dell’amore di Dio Padre, che nel Figlio salva l’uomo e che per mezzo dello Spirito Santo lo rende figlio di Dio. Ed è proprio con la manifestazione dell’uomo come figlio di Dio che anche il creato passerà a un nuovo livello di esistenza (cf Rm 8,19-22).
L’aver dato tanto spazio a un pensiero preso da varie filosofie e scienze ha portato alla perdita dell’attenzione alla vita dello Spirito, senza verificare se davvero si vive la vita dello Spirito Santo che ci rende partecipare in Cristo al suo modo di vivere l’umanità. Come ci insegnano gli antichi padri della Chiesa, è la vita nuova battesimale che diventa la fonte anche del pensare, del desiderare, del volere e dell’agire. Infatti, tutto ciò che è veramente umano comincia a manifestare la novità della vita (cf Rm 6,4). Ma se non si vive questa novità della vita, che è una vita da risorti, si comincia a pensare idealisticamente come migliorare la propria condizione. Questo però è destinato a finire male, perché in fondo si tratta di seguire una passione dell’ego per salvarsi e affermarsi. Una cosa comunque impossibile, dal momento che si lavora su una natura che vive una vita destinata a morire, mentre il battezzato vive dalla risurrezione.
Ma questa trappola non riguarda solo l’individuo, ma anche, in modo più largo, pure un’istituzione. Dunque, anche come Chiesa possiamo cominciare ad occuparci di noi stessi, senza dunque riuscire a trasmettere la vita, la zoē. Proprio Benedetto XVI metteva in guardia dal brutto segno rappresentato da una Chiesa che si occupa troppo di sé stessa.
E dunque è facile che, invece di promuovere la comunione, cioè pacificare, portare la pace, si porti agitazione e si semini disordine. Invece di essere miti, essere arroganti e autoaffermativi, atteggiamenti esattamente opposti all’essere concilianti e arrendevoli (cf Gc 3,17).
Infatti, la questione è la vita e la sua fonte, altrimenti siamo in preda a desideri che mirano al possedere. E, pieni di invidia comunque non possediamo nulla.
Si fanno le guerre, eppure si rimane insoddisfatti, perché tutto ciò è secondo questo mondo, cioè psichico, diabolico, come dice Giacomo.
La vera arte spirituale è proprio resistere al diavolo che vuole farci basare la nostra esistenza sulle illusioni delle passioni. Giacomo ci invita ad aprirci a Dio, che ci dà la vita eterna in Cristo Gesù, la vita zoē, una vita immune dalla tentazione e dall’illusione (cf Gv 3,7-10).
SEMI è la rubrica del Centro Aletti disponibile ogni mercoledì.
Ogni settimana, oltre all’omelia della domenica in formato audio, sarà disponibile sul sito LIPA un approfondimento delle letture della liturgia eucaristica domenicale o festiva.
Hoy, Santiago nos lleva inmediatamente al corazón del mal en el seno de la Iglesia. «Celos» y “rivalidad”: estas dos cosas producen toda clase de malas acciones (cf. St 3,16).
Cuando las relaciones entre las personas están envenenadas por los celos y la rivalidad, se produce un desorden general, una confusión agitada. Y cuando esto sucede, está claro que ya no estamos en el ámbito de la fe. El Dios de nuestra fe es la comunión de amor de las tres Personas. De hecho, Pablo precisa: «Dios no es un Dios de desorden, sino de paz» (1 Co 14,33). La fuente del desorden son los celos, gemelos de la envidia.
En la Carta a los Romanos, San Pablo muestra ya en el primer capítulo que cuando se cree conocer a Dios, pero no se tiene con Él una relación de gratitud, de confianza, en la que se participa de su vida, como se describe en los capítulos 6 y 8 de la misma carta, entonces se produce una gran confusión que acaba por distorsionar la verdad misma del hombre, es decir, de la visión antropológica. «Dios los ha abandonado a pasiones infames» (Rom 1,26).
«Están llenos de toda injusticia, maldad, codicia, malicia; llenos de envidia, homicidio, contienda, fraude, malignidad; calumniadores, murmuradores, enemigos de Dios, arrogantes, soberbios, engreídos, ingeniosos en el mal, rebeldes a los padres, insensatos, desleales, desalmados, despiadados. Y aunque conocen el juicio de Dios, que los autores de tales cosas merecen la muerte, no sólo las cometen, sino que aprueban a quienes las hacen» (Rom 1,28-32).
Este es el resultado de la decadencia de la fe eclesiástica al nivel de una estructura de religión, que pretende gestionar el pensamiento y el comportamiento humanos.
Pero la fe no es posible sin recibir nueva vida. Y como falta la vida, nos centramos en las ideas sobre la vida y el hombre, y por tanto nos basamos en el conocimiento racionalista en lugar del conocimiento agápico típico de la fe eclesiástica. Y prácticamente nos conformamos con la mentalidad del mundo. En cambio, la fe tiene un modo de conocimiento radicalmente nuevo. «El que no ama no conoce a Dios, porque Dios es amor» (1Jn 4,8).
Por eso es normal que largos siglos de dominio del racionalismo acaben en la implosión que hoy vivimos. Cuidado: no estamos ante ningún ataque externo a la Iglesia, y sin embargo constatamos la rapidísima desaparición de aspectos esenciales de la vida eclesial. Y, en cierto sentido, constatamos la gran confusión que recorre hoy toda la sociedad. Así, tanto fuera de la Iglesia como dentro de ella, constatamos a menudo realidades muy similares.
Para darnos cuenta de lo que sucede en la Iglesia, basta con escuchar lo que escribe Santiago: «Mientras que la sabiduría que viene de lo alto es ante todo pura, luego pacífica, mansa, generosa, llena de misericordia y de buenos frutos, imparcial y sincera» (St 3,17). He aquí las características de la mentalidad de los cristianos: una mentalidad verdaderamente sapiencial, que manifiesta el camino de Dios.
Si no estamos en la sabiduría que viene de lo alto, estamos en la terrena, psíquica y diabólica (cf. Sant 3,15). Basta reflexionar sobre la palabra «terrestre» -es decir, de abajo- y la palabra «psíquica» para darse cuenta de la enorme presencia de estas dimensiones en nuestra cultura eclesial de los últimos tiempos.
La sabiduría no es simplemente saber razonar. La sabiduría, en el sentido bíblico, es una visión viva que mantiene todo unido en un organismo. El pensamiento de esta visión orgánica está vivo y une a Dios y en Dios a todos y a todo, porque la sabiduría se inspira en la visión que Dios tenía antes de la creación del mundo.
En efecto, en esta visión de Dios, que es la sabiduría divina, fue formado el hombre (cf. Sb 9,2). Y el hombre fue creado según el Verbo, el Hijo. Por tanto, la sabiduría participa del Verbo que, habiéndose hecho hombre en Cristo Jesús, en Él une todo en el amor y en su cuerpo lleva todo a término en todos los aspectos (cf. Ef 1,23).
La Sabiduría es como un ángel de la guarda, que procura custodiar la creación y toda la historia en la dirección correcta, en el Hijo en relación con el Padre, en la vida del Espíritu Santo. Vladimir Solov’ëv llama precisamente «ángel de la guarda» a la sabiduría divina.
Podemos encontrar fácilmente en Cristo y en los frutos del Espíritu Santo esta lista de características de la sabiduría de Dios que Santiago nos propone. Por ejemplo, la misericordia, que caracteriza la acción de Dios (cf. Ef 2,4).
En efecto, podemos encontrarla evocada cuando la sabiduría se realiza en Cristo, en quien se nos comunica esta visión y esta vida, en los versículos siguientes de la Epístola a Tito: «nos salvó, no por obras justas que hubiéramos hecho, sino por su misericordia, con un agua que regenera y renueva en el Espíritu Santo» (Tt 3,5).
El que está en esta vida, injertado en Cristo, y respira el soplo del Espíritu Santo dará buen fruto, pues es como un árbol bueno (cf. Mt 7,16-20), pero el que no está arraigado en Cristo es como un árbol malo, que da frutos malos.
Santiago dice básicamente que, por la forma en que uno piensa y se expresa, se puede saber si está en Cristo y si vive su vida. Porque si uno no vive en Él, no puede dar buenos frutos, sino que sólo puede hacer el mal.
«Yo soy la vid, vosotros los sarmientos. El que permanece en mí y yo en él, ése da mucho fruto, porque sin mí no podéis hacer nada» (Jn 15, 5).
El bien no es separable del amor. Es más, no puede realizarse sin amor. Y la sabiduría, desde la creación de los cielos, nos recuerda que lo que se hace con amor permanece para siempre (cf. Sal 136,5). Es una verdad recordada también por Pablo de manera muy clara: «La caridad no tendrá fin» (1 Co 13,8).
Por tanto, dar espacio a un pensamiento que no está empapado de vida, de zoē, que es amor, por tanto luz, es separar el pensamiento de la vida, es decir, separarse de la vida que está en la fe en Cristo Jesús.
Por el contrario, comenzar a aceptar un modo de pensar que no se expresa con el lenguaje del Espíritu Santo significa no hablar de las cosas de Dios, porque el lenguaje que enseña el Espíritu (cf. 1 Cor 2,13) es el del amor de Dios Padre, que en el Hijo salva al hombre y que por el Espíritu Santo lo hace hijo de Dios. Y precisamente con la manifestación del hombre como hijo de Dios, también la creación pasará a un nuevo nivel de existencia (cf. Rm 8,19-22).
Dar tanto espacio a un pensamiento tomado de diversas filosofías y ciencias ha llevado a perder de vista la vida del Espíritu, sin verificar si estamos viviendo realmente la vida del Espíritu Santo que nos hace participar de Cristo en su modo de vivir la humanidad.
Como nos enseñan los antiguos padres de la Iglesia, es la nueva vida bautismal la que se convierte también en la fuente del pensar, del desear, del querer y del actuar. En efecto, todo lo que es verdaderamente humano comienza a manifestar la novedad de vida (cf. Rm 6, 4).
Pero si no se vive esta novedad de vida, que es vida resucitada, se empieza a pensar idealistamente en cómo mejorar la propia condición. Esto, sin embargo, está destinado a acabar mal, porque en el fondo se trata de seguir una pasión del ego por salvarse y afirmarse. Cosa imposible en cualquier caso, ya que se trabaja sobre una naturaleza que vive una vida destinada a morir, mientras que el bautizado vive de la resurrección.
Pero esta trampa no afecta sólo al individuo, sino también, más ampliamente, a una institución. Por eso, también como Iglesia podemos empezar a cuidarnos, sin conseguir por ello transmitir vida, zoē. El mismo Benedicto XVI advirtió contra el feo signo que representa una Iglesia demasiado preocupada de sí misma.
Y así es fácil que en lugar de promover la comunión, es decir, pacificar, traer la paz, traigamos el malestar y sembremos el desorden. En lugar de ser mansos, seamos arrogantes y autoafirmativos, actitudes exactamente opuestas a ser conciliadores y ceder (cf. St 3,17).
En efecto, de lo que se trata es de la vida y de su fuente; de lo contrario, estamos presos de deseos que buscan la posesión. Y, llenos de envidia de todos modos, no poseemos nada. Se hacen guerras, y sin embargo seguimos insatisfechos, porque todo esto es según este mundo, que es psíquico, diabólico, como dice Santiago.
El verdadero arte espiritual consiste precisamente en resistir al diablo, que quiere que basemos nuestra existencia en las ilusiones de las pasiones. Santiago nos invita a abrirnos a Dios, que nos da la vida eterna en Cristo Jesús, la vida zoē, una vida libre de tentaciones e ilusiones (cf. Jn 3,7-10).
SEMILLAS es una publicación del Centro Aletti disponible todos los miércoles.
Cada semana, además del audio de la homilía dominical, estará disponible en el sitio de LIPA un comentario a las lecturas de la Liturgia del Domingo, como así también a las lecturas de la semana.
Sveti Jakob nas danes takoj popelje v bistvo zla znotraj Cerkve.
»Nevoščljivost« in »prepirljivost«: to dvoje povzroča vse vrste hudobnih dejanj (prim. Jak 3,16).
Ko odnose med ljudmi zastrupljata nevoščljivost in prepirljivost, pride do splošnega nereda, burne zmešnjave. In ko se to zgodi, je jasno, da nismo več na področju vere. Bog naše vere je občestvo ljubezni med tremi Osebami. Pavel namreč natančneje pove: »Kajti Bog ni Bog zmešnjave, ampak miru« (1 Kor 14,33).
Izvir zmešnjave je nevoščljivost, ta pa je dvojčica zavisti.
Sveti Pavel v Pismu Rimljanom že v prvem poglavju pokaže, da ko človek misli, da pozna Boga, nima pa z njim hvaležnega, zaupnega odnosa, v katerem je udeležen pri njegovem življenju, kot je zapisano v 6. in 8. poglavju istega pisma, pride do velike zmešnjave, ki navsezadnje popači resnico o človeku, to je antropološko vizijo.
»Zaradi tega jih je Bog prepustil sramotnim strastem« (Rim 1,26).
»Polni so vsakršne krivičnosti, zlobnosti, lakomnosti, hudobije. Zvrhani so nevoščljivosti, ubijanja, prepirljivosti, zvijačnosti, zlohotnosti. Hujskači so, obrekljivci, Bogu sovražni, objestneži, domišljavci, bahači, iznajdljivi v hudobiji, neposlušni staršem, brez pameti, brez zvestobe, brez srca, brez usmiljenja. Čeprav poznajo Božji zakon, po katerem so tisti, ki delajo takšne stvari, vredni smrti, jih ne samo počenjajo, temveč tistim, ki jih delajo, celo pritrjujejo« (Rim 1,29-32).
To je rezultat propadanja cerkvene vere na raven religiozne strukture, ki skuša upravljati človeško mišljenje in vedenje.
Vendar vera ni mogoča brez prejema novega življenja. In, ker manjka življenje, se osredotočamo na ideje o življenju in človeku, zato se naslanjamo na razumsko spoznavanje, namesto na agapično, ki je značilno za cerkveno vero. In dejansko se prilagodimo miselnosti sveta. Vera pa ima radikalno novo pot spoznavanja.
»Kdor ne ljubi, Boga ni spoznal, kajti Bog je ljubezen« (1 Jn 4,8).
Zato je normalno, da so se dolga stoletja racionalizma končala v propadanju, ki ga občutimo danes. Pozor: ne gre za noben zunanji napad na Cerkev, pa vendar občutimo, kako hitro izginjajo bistveni vidiki cerkvenega življenja.
Na nek način zaznavamo veliko zmešnjavo, ki danes vlada v celotni družbi. Tako zunaj kot znotraj Cerkve opažamo podobno.
Da bi se zavedali, kaj se dogaja v Cerkvi, je dovolj poslušati, ko Jakob piše: »Modrost pa, ki je od zgoraj, je najprej čista, nato miroljubna, prizanesljiva, dovzetna, polna usmiljenja in dobrih sadov, brez pristranskosti in hinavščine« (Jak 3,17). Za miselnost kristjanov je značilna resnično modrostna miselnost, ki razodeva Božji način.
Če nimamo modrosti, ki pride od zgoraj, imamo modrost, ki je zemeljska, duševna in od hudega duha (prim. Jak 3,15).
Dovolj bi bilo razmisliti o besedi »zemeljska« – to je od spodaj – in o besedi »duševna«, da bi videli, kako zelo so v zadnjem času te razsežnosti navzoče v naši cerkveni kulturi.
Modrost ni zgolj v tem, da znamo razmišljati. V svetopisemskem pomenu je modrost živa vizija, ki vse drži skupaj v en organizem. Misel te organske vizije je živa in združuje z Bogom ter v Bogu z vsemi in z vsem, saj modrost zajema pri viziji, ki jo je Bog imel pred stvarjenjem sveta.
V tej Božji viziji, ki je Božja modrost, je bil ustvarjen človek (prim. Mdr 9,2). In človek je bil ustvarjen po Besedi, po Sinu. Zato je modrost udeležena pri Besedi, ki je postala človek v Jezusu Kristusu ter prav v Njem vse združuje v ljubezni in v svojem telesu pripelje do izpolnitve vsako stvar v vseh pogledih (prim. Ef 1,23).
Modrost je kot angel varuh, ki skuša ohranjati stvarstvo in celotno zgodovino v pravilni smeri, v Sinu in njegovem odnosu z Očetom, v življenju Svetega Duha.
Vladimir Solovjov Božjo modrost imenuje »angel varuh«.
V Kristusu in v sadovih Svetega Duha takoj najdemo seznam značilnosti Božje modrosti, ki nam jih predlaga Jakob. Na primer usmiljenje, ki je značilno za Božje delovanje (prim. Ef 2,4).
Nanj spomnijo vrstice iz Pisma Titu, ki govorijo o tem, da se modrost dopolni v Kristusu, ki nam daje to vizijo in življenje: »[On] nas je rešil, a ne zaradi del pravičnosti, ki bi jih storili mi, marveč po svojem usmiljenju, s kopeljo prerojenja in prenovitve po Svetem Duhu« (Tit 3,5).
Kdor je v tem življenju, kdor je vcepljen v Kristusa in vdihava dih Svetega Duha, bo obrodil dobre sadove, saj je kot dobro drevo (prim. Mt 7,16-20). Kdor pa ni zakoreninjen v Kristusu, je kot slabo drevo, ki prinaša slabe sadove.
Jakob v bistvu pove, da se iz načina, na kakršen človek misli in se izraža, vidi ali je v Kristusu in ali živi njegovo življenje. Kajti, če ne živi v Njem, ne more obroditi dobrih sadov, ampak lahko dela le zlo.
»Jaz sem trta, vi mladike. Kdor ostane v meni in jaz v njem, ta rodi obilo sadu, kajti brez mene ne morete storiti ničesar« (Jn 15,5).
Dobrega ne moremo ločiti od ljubezni. Dejansko ga ni mogoče uresničevati brez ljubezni. Vse od stvarjenja sveta pa nas modrost spominja, da vse, kar je storjeno v ljubezni, ostane za vedno (prim. Ps 136,5). Gre za resničnost, ki jo tudi sveti Pavel zelo jasno izreče: »Ljubezen nikoli ne mine« (1 Kor 13,8).
Dati prostor misli, ki ni prepojena z življenjem kot zoē, ki je ljubezen in zato luč, pomeni ločiti misel od življenja, se pravi pomeni ločiti se od življenja, ki je v veri v Jezusa Kristusa.
Začeti sprejemati način mišljenja, ki se ne izraža v jeziku Svetega Duha, pomeni ne govoriti o Božjih stvareh, kajti jezik, ki ga uči Sveti Duh (prim. 1 Kor 2,13), je jezik ljubezni Boga Očeta, ki v Sinu rešuje človeka po Svetem Duhu in ga stori Božjega otroka. Prav s tem, ko razodene, da je človek Božji otrok, bo tudi stvarstvo prešlo v nov način bivanja (prim. Rim 8,19-22).
Dejstvo, da smo dali toliko prostora misli, vzeti iz različnih filozofij in znanosti, je pripeljalo do izgube pozornosti na življenje Duha, ne da bi preverjali, če človek resnično živi življenje Svetega Duha, ki ga udeleži pri Kristusu in njegovem načinu življenja človeškosti. Kakor nas učijo prvi cerkveni očetje, je novo krstno življenje tisto, ki je tudi vir razmišljanja, želje, hotenja in delovanja. Vse, kar je resnično človeško, začne razodevati novost življenja (prim. Rim 6,4). Če pa ne živimo te novosti življenja, ki je življenje vstalih, začnemo idealistično razmišljati, kako bi izboljšali svoje življenje. Temu pa je usojeno, da se bo slabo končalo, saj ga vodi strast »jaza«, ki se hoče rešiti ali uveljaviti. To pa je nemogoče, saj dela na naravi, ta pa bo umrla, medtem ko krščeni človek živi iz vstajenja.
Vendar ta past ne zadeva samo posameznika, ampak v širšem smislu tudi ustanovo. Tudi kot Cerkev se namreč lahko začnemo ukvarjati sami s seboj in ne uspemo posredovati življenja kot zoē. Benedikt XVI. je opozoril na slabo znamenje, ki ga predstavlja Cerkev, ki se preveč ukvarja sama s seboj.
In tako se zlahka zgodi, da namesto, da bi spodbujali občestvo, se pravi, da bi pomirjali, prinašali mir, prinašamo vznemirjenje in sejemo nered. Namesto, da bi bili krotki, smo porogljivi in uveljavljamo sami sebe, kar so drže, ki so povsem nasprotne spravljivosti in popustljivosti (prim. Jak 3,17).
Gre za vprašanje življenja in njegovega izvira, sicer smo plen želja, ki nas hočejo posedovati. Če pa smo polni zavisti, nimamo ničesar.
Ljudje gredo v vojno, pa vendar ostanejo nepotešeni, kajti, kot pravi Jakob, je vse to po logiki tega sveta, ki je duševna, od hudega duha.
Resnična duhovna umetnost je, da se upremo hudemu duhu, ki hoče, da bi svoj obstoj gradili na temelju iluzij in strasti. Jakob nas vabi, da se odpremo Bogu, ki nam daje večno življenje v Jezusu Kristusu, življenje kot zoē, življenje, ki je imuno na skušnjavo in prevaro (prim. Jak 3,7-10).
SEMENA je rubrika Centra Aletti, ki je na voljo vsako sredo.
Vsak teden je na spletni strani LIPE poleg nedeljske homilije v zvočni obliki (v italijanščini) na voljo tudi poglobitev Božje besede nedeljske ali praznične svete maše.
Danas nas sveti Jakov odmah vodi do srži zla unutar Crkve.
„Ljubomora“ i „suparništvo“: te dvije stvari proizvode sve vrste zlih djela (usp. Jak 3,16).
Kada su odnosi među ljudima zatrovani ljubomorom i suparništvom, nastaje opći nered, burna zbrka. A kada se to dogodi, jasno je da više nismo na području vjere. Bog naše vjere je zajedništvo ljubavi između triju Osoba. Naime, Pavao točnije kaže: „jer Bog nije Bog nesklada, nego Bog mira“ (1Kor 14,33).
Izvor zbrke je ljubomora, koja je blizanka zavisti.
Sveti Pavao u Poslanici Rimljanima, već u prvom poglavlju pokazuje da, kada čovjek misli da poznaje Boga, ali nema s Njim odnos zahvalnosti i pouzdanja po kojem sudjeluje u njegovom životu, kao što je opisano u 6. i 8. poglavlju iste poslanice, tada nastaje velika zbrka koja u konačnici iskrivljuje samu istinu o čovjeku, odnosno antropološku viziju.
„Stoga ih je Bog predao sramotnim strastima“ (Rim 1,26).
„Puni svake nepravde, pakosti, lakomosti, zloće; puni zavisti, ubojstva, svađe, prijevare, zlonamjernosti; došaptavači, klevetnici, mrzitelji Boga, drznici, oholice, preuzetnici, izmišljači zala, roditeljima neposlušni, nerazumni, nevjerni, bešćutni, nemilosrdni. Znaju za odredbu Božju – da smrt zaslužuju koji takvo što čine – a oni ne samo da to čine nego i povlađuju onima koji čine“ (Rim 1,29-32).
To je rezultat dekadencije crkvene vjere na razini religijske strukture, koja nastoji upravljati mišljenjem i ponašanjem ljudi.
Međutim, vjera nije moguća bez primanja novog života. A budući da nema toga života, usredotočujemo se na ideje o životu i čovjeku, pa se stoga oslanjamo na razumsku, umjesto na agapsku spoznaju koja je svojstvena crkvenoj vjeri. I zapravo se prilagođavamo mentalitetu svijeta. Vjera, naprotiv, ima radikalno novi način spoznaje.
„Tko ne ljubi, ne upozna Boga jer Bog je ljubav“ (1Iv 4,8).
Stoga je normalno što višestoljetna dominacija racionalizma završava implozijom koju danas doživljavamo. Pažnja: nismo žrtva nikakvog vanjskog napada na Crkvu, ali vidimo kako bitni aspekti crkvenog života vrlo brzo posustaju.
Na neki način uočavamo veliku zbrku koja danas vlada u cijelom društvu. Tako se i izvan Crkve i unutar nje često uočavaju vrlo slične stvarnosti.
Da bismo shvatili što se događa u Crkvi, dovoljno je poslušati što Jakov piše: „A mudrost odozgor ponajprije čista je, zatim mirotvorna, milostiva, poučljiva, puna milosrđa i dobrih plodova, postojana, nehinjena“ (Jak 3,17). To su karakteristike mentaliteta kršćanâ: uistinu mudrosnog mentaliteta, koji očituje Božji način.
Ako nemamo mudrosti koja dolazi odozgo, onda imamo zemaljsku, psihičku i đavolsku mudrost (usp. Jak 3,15).
Dovoljno bi bilo razmisliti o riječi „zemaljska“ – to jest odozdo – i o riječi „psihička“ kako bi se utvrdilo u kojim su razmjerima te dimenzije prisutne u našoj crkvenoj kulturi u posljednje vrijeme.
Mudrost nije samo u tom da znamo razmišljati. U biblijskom smislu, mudrost je živa vizija koja u organizmu drži sve na okupu. Misao te organske vizije je živa i ona sjedinjuje s Bogom i u Bogu sa svima i sa svime, jer ta mudrost crpi iz vizije koju je Bog imao prije stvaranja svijeta.
Štoviše, u toj Božjoj viziji koja je Božja mudrost, oblikovan je čovjek (usp. Mudr 9,2). A čovjek je stvoren po Riječi, po Sinu. Stoga mudrost sudjeluje u Riječi koja je postala čovjekom u Isusu Kristu te upravo u Njemu sve sjedinjuje u ljubavi i u njegovom tijelu sve ispunja u svakom pogledu (usp. Ef 1,23).
Mudrost je poput anđela čuvara, koji nastoji sačuvati stvorenje i cijelu povijest u pravom usmjerenju, u Sinu i njegovom odnosu s Ocem, u životu Duha Svetoga.
Vladimir Solovjev Božju mudrost naziva „anđelom čuvarom“.
U Kristu i u plodovima Duha Svetoga odmah nalazimo popis obilježja Božje mudrosti koji nam predlaže Jakov. Primjerice, milosrđe, koje je svojstveno Božjem djelovanju (usp. Ef 2,4).
Dapače, spominju ga redci Poslanice Titu, koji govore o mudrost koja se ispunja u Kristu, koji nam daje tu viziju i život: „on nas spasi ne po djelima što ih u pravednosti mi učinismo, nego po svojem milosrđu: kupelji novoga rođenja i obnavljanja po Duhu Svetom“ (Tit 3,5).
Tko god je u ovom životu ucijepljen u Krista i udiše dah Duha Svetoga, taj će donijeti dobrih plodova, jer je kao dobro stablo (usp. Mt 7,16-20). Ali tko nije ukorijenjen u Kristu, sličan je nevaljalu stablu, koje rađa zlim plodovima.
Jakov u biti kaže da se po načinu na koji netko razmišlja i izražava vidi je li u Kristu i živi li njegovim životom. Jer, ako ne živi u Njemu, ne može donijeti dobrih plodova, nego može samo činiti zlo.
„Ja sam trs, vi loze. Tko ostaje u meni i ja u njemu, taj donosi mnogo roda. Uistinu, bez mene ne možete učiniti ništa“ (Iv 15,5).
Dobro se ne može odvojiti od ljubavi. Dapače, ne može ga se ostvariti bez ljubavi. Još od stvaranja svijeta mudrost nas podsjeća da sve što je u ljubavi učinjeno ostaje zauvijek (usp. Ps 136,5). To je istina koju Pavao vrlo jasno izriče: „Ljubav nikad ne prestaje“ (1Kor 13,8).
Dati prostora misli koja nije natopljena životom kao zoē, koji je ljubav i stoga svjetlo, znači odvojiti misao od života, odnosno odvojiti se od života koji je u vjeri u Krista Isusa.
Štoviše, usvajati način razmišljanja koji nije izražen jezikom Duha Svetoga znači ne govoriti o Božjim stvarima, jer jezik kojemu nas uči Duh Sveti (usp. 1Kor 2,13) jest jezik ljubavi Boga Oca, koji spašava čovjeka u Sinu i po Duhu Svetom čini ga sinom Božjim. I upravo će s očitovanjem čovjeka kao sina Božjega i stvorenje prijeći na novi način postojanja (usp. Rm. 8,19 -22).
Činjenica da smo dali toliko prostora misli preuzetoj iz raznih filozofija i znanostî dovela je do gubitka pozornosti na život Duha, bez provjere živi li čovjek doista životom Duha Svetoga koji ga u Kristu čini sudionikom njegova načina življenja čovještva. Kako nas uče prvi crkveni oci, novi krsni život je također izvor mišljenja, žuđenja, htjenja i djelovanja. Naime, sve što je istinski ljudsko počinje očitovati novost života (usp. Rim 6,4). Ali ako se ne živi ta novost života, koja je život uskrsnulih, počinje se idealistički razmišljati o tome kako poboljšati svoje stanje. Tomu je pak suđeno da završi loše, jer je u konačnici vođeno strašću ega koji se želi spasiti i afirmirati. To je pak nemoguće, jer radi na naravi koja će umrijeti, dok krštenik živi od uskrsnuća.
No ova se zamka ne tiče samo pojedinca, nego i institucije u širem smislu. Dakle, čak i kao Crkva možemo se početi baviti sami sobom i propustiti posredovati život kao zoē. Upravo je Benedikt XVI upozoravao na ružan znak Crkve koja se previše bavi sama sobom.
I zato se lako dogodi da, umjesto promicanja zajedništva, odnosno smirivanja, unošenja mira, unosimo uznemirenost i sijemo nered. Umjesto da budemo krotki, bivamo arogantni i težimo za samoisticanjem, što su stavovi potpuno suprotni pomirljivosti i poučljivosti (usp. Jak 3,17).
Naime, u pitanju je život i njegov izvor, inače smo plijen želja koje nas žele posjedovati. Ako smo puni zavisti, ne posjedujemo ništa.
Ljudi idu u rat, a ipak ostaju nezadovoljni, jer, kako kaže Jakov, sve je to po logici ovoga svijeta, koja je psihička, đavolska.
Pravo duhovno umijeće je oduprijeti se đavlu koji želi da svoje postojanje gradimo na temelju iluzija i strasti. Jakov nas poziva da se otvorimo Bogu koji nam daje vječni život u Isusu Kristu, život kao zoē, život imun na kušnje i iluzije (usp. Iv 3,7-10).
SJEMENA je rubrika Centra Aletti dostupna svake srijede.
Svakog tjedna, osim nedjeljne propovijedi u audio obliku (na talijanskom), bit će dostupno na web stranici LIPA produbljivanje nedjeljnih ili blagdanskih čitanja euharistijske liturgije.
Dzisiaj św. Jakub prowadzi nas bezpośrednio do sedna zła w Kościele.
„Zazdrość” i “rywalizacja”: te dwie rzeczy rodzą wszelkiego rodzaju złe uczynki (por. Jk 3,16).
Kiedy relacje między ludźmi są zatrute zazdrością i rywalizacją, zmierzamy w kierunku ogólnego nieporządku, wzburzonego zamieszania. A kiedy tak się dzieje, jasne jest, że nie jesteśmy już w orbicie wiary. Bóg naszej wiary jest komunią miłości trzech Osób. W rzeczywistości Paweł precyzuje: „Bóg bowiem nie jest Bogiem zamieszania, lecz pokoju” (1 Kor 14, 33).
Źródłem zamieszania jest zazdrość, która jest bliźniaczką zawiści.
W Liście do Rzymian św. Paweł pokazuje już w pierwszym rozdziale, że kiedy ktoś myśli, że zna Boga, ale nie ma z Nim relacji wdzięczności, zaufania, zawierzania, poprzez którą uczestniczy się w Jego życiu, jak jest to opisane w rozdziałach szóstym i ósmym tego samego listu, wówczas powstaje wielkie zamieszanie, które ostatecznie zniekształca samą prawdę o człowieku, to znaczy wizję antropologiczną.
„Dlatego to wydał ich Bóg na pastwę bezecnych namiętności” (Rz 1, 26).
„Pełni są też wszelakiej nieprawości, przewrotności, chciwości, niegodziwości. Oddani zazdrości, zabójstwu, waśniom, podstępowi, złośliwości; potwarcy, oszczercy, nienawidzący Boga, zuchwali, pyszni, chełpliwi, w tym, co złe – pomysłowi, rodzicom nieposłuszni, bezrozumni, niestali, bez serca, bez litości. Oni to, mimo że dobrze znają wyrok Boży, iż ci, którzy się takich czynów dopuszczają, winni są śmierci, nie tylko je popełniają, ale nadto chwalą tych, którzy to czynią” (Rz 1, 29-32).
Jest to wynik dekadencji wiary eklezjalnej do poziomu struktury religijnej, która stara się zarządzać ludzkim myśleniem i zachowaniem.
Ale wiara nie jest możliwa bez otrzymania nowego życia. A ponieważ brakuje życia, skupiamy się na ideach dotyczących życia i człowieka, a zatem polegamy na racjonalistycznej wiedzy zamiast na wiedzy agapicznej typowej dla wiary Kościoła. I praktycznie upodabniamy się do mentalności świata. Wiara natomiast posiada radykalnie nową drogę poznania.
„Kto nie miłuje, nie zna Boga, bo Bóg jest miłością” (1J 4, 8).
Jest zatem rzeczą normalną, że długie wieki dominacji racjonalizmu kończą się implozją, której doświadczamy dzisiaj. Uwaga: nie jesteśmy w uścisku żadnego zewnętrznego ataku na Kościół, ale widzimy, że podstawowe aspekty życia Kościoła znikają bardzo szybko.
I w pewnym sensie zauważamy wielkie zamieszanie w całym dzisiejszym społeczeństwie. Tak więc, zarówno poza Kościołem, jak i wewnątrz niego, często zauważamy bardzo podobne rzeczywistości.
Aby zdać sobie sprawę z tego, co dzieje się w Kościele, wystarczy posłuchać, co pisze Jakub: „Mądrość zaś [zstępująca] z góry jest przede wszystkim czysta, dalej, skłonna do zgody, ustępliwa, posłuszna, pełna miłosierdzia i dobrych owoców, wolna od względów ludzkich i obłudy” (Jk 3, 17). Oto cechy mentalności chrześcijan: prawdziwie mądra mentalność, która manifestuje Bożą drogę.
Jeśli nie jesteśmy w mądrości pochodzącej z góry, jesteśmy w mądrości ziemskiej, psychicznej i szatańskiej (por. Jk 3, 15).
Wystarczyłoby zastanowić się nad słowem „ziemski” – tj. z dołu – i słowem „psychiczny”, aby zobaczyć, jak bardzo te wymiary są obecne w naszej kulturze kościelnej w ostatnich czasach.
Mądrość to nie tylko umiejętność rozumowania. Mądrość, w sensie biblijnym, jest żyjącą wizją, która trzyma wszystko razem w organizmie. Myśl tej organicznej wizji jest żywa i łączy się z Bogiem, a w Bogu ze wszystkimi i wszystkim, ponieważ mądrość czerpie z wizji, jaką Bóg miał przed stworzeniem świata.
Rzeczywiście, w tej wizji Boga, która jest boską mądrością, człowiek został ukształtowany (por. Mdr 9, 2). I człowiek został stworzony według Słowa, czyli Syna. Dlatego też mądrość uczestniczy w Słowie, które stało się człowiekiem w Chrystusie Jezusie i właśnie w Nim jednoczy wszystko w miłości i w swoim ciele doprowadza wszystko do końca pod każdym względem (por. Ef 1, 23).
Mądrość jest jak anioł stróż, starający się strzec stworzenia i całej historii we właściwym kierunku, w Synu w relacji z Ojcem, w życiu Ducha Świętego.
Włodzimierz Sojowjow nazywa boską mądrość właśnie „aniołem stróżem”.
Możemy łatwo znaleźć w Chrystusie i w owocach Ducha Świętego tę listę cech Bożej mądrości, którą proponuje nam Jakub. Na przykład miłosierdzie, które charakteryzuje Boże działanie (por. Ef 2,4).
Co więcej, możemy ją znaleźć, gdy mądrość wypełnia się w Chrystusie, w którym ta wizja i życie są nam przekazywane, w następujących wersetach Listu do Tytusa: „nie ze względu na sprawiedliwe uczynki, jakie spełniliśmy, lecz z miłosierdzia swego zbawił nas przez obmycie odradzające i odnawiające w Duchu Świętym” (Tt 3, 5).
Ten, kto jest w tym życiu, wszczepiony w Chrystusa i oddycha tchnieniem Ducha Świętego, będzie przynosił dobre owoce, ponieważ jest jak dobre drzewo (por. Mt 7, 16-20), ale ten, kto nie jest zakorzeniony w Chrystusie, jest jak złe drzewo, przynoszące złe owoce.
Jakub zasadniczo mówi, że po sposobie myślenia i wyrażania siebie można rozpoznać, czy ktoś jest w Chrystusie i czy żyje Jego życiem. Jeśli bowiem ktoś nie żyje w Nim, nie może przynosić dobrych owoców, a jedynie czynić zło.
„Ja jestem krzewem winnym, wy – latoroślami. Kto trwa we Mnie, a Ja w nim, ten przynosi owoc obfity, ponieważ beze Mnie nic nie możecie uczynić” (J 15, 5).
Dobra nie można oddzielić od miłości. Rzeczywiście, nie można go czynić bez miłości. A mądrość, od stworzenia niebios, przypomina nam, że to, co jest czynione z miłością, pozostaje na zawsze (por. Ps 136, 5). Jest to prawda przypomniana również przez Pawła w bardzo jasny sposób: „Miłość nigdy nie ustaje” (1 Kor 13, 8).
Dlatego dawanie miejsca myśli, która nie jest przesiąknięta życiem, zoē, które jest miłością, a więc światłem – oznacza oddzielenie myśli od życia, czyli oddzielenie się od życia, które jest w wierze w Chrystusa Jezusa.
Co więcej, zacząć akceptować sposób myślenia, który nie wyraża się w języku Ducha Świętego, oznacza nie mówić o rzeczach Bożych, ponieważ język nauczany przez Ducha (por. 1 Kor 2, 13) jest językiem miłości Boga Ojca, który w Synu zbawia człowieka i który przez Ducha Świętego czyni go synem Bożym. I właśnie wraz z objawieniem się człowieka jako syna Bożego, nawet stworzenie przejdzie na nowy poziom istnienia (por. Rz 8, 19-22).
Poświęcanie tak wiele miejsca myśleniu zaczerpniętemu z różnych filozofii i nauk doprowadziło do utraty koncentracji na życiu Ducha, bez weryfikacji, czy naprawdę żyjemy życiem Ducha Świętego, który sprawia, że uczestniczymy w Chrystusowym sposobie życia człowieczeństwem. Jak nauczają nas ojcowie pierwotnego Kościoła, nowe życie chrzcielne staje się również źródłem myślenia, pragnienia, chęci i działania. Rzeczywiście, wszystko, co prawdziwie ludzkie, zaczyna przejawiać nowość życia (por. Rz 6, 4). Ale jeśli ktoś nie żyje tą nowością życia, która jest życiem zmartwychwstałym, zaczyna myśleć idealistycznie o tym, jak poprawić swoją kondycję. Jest to jednak skazane na niepowodzenie, ponieważ w gruncie rzeczy jest to kwestia podążania za pasją swojego ego, aby ocalić i potwierdzić siebie. W każdym razie jest to niemożliwe, ponieważ pracuje się nad naturą, która żyje życiem przeznaczonym na śmierć, podczas gdy osoba ochrzczona żyje poczynając od zmartwychwstania.
Ale ta pułapka nie dotyczy tylko jednostki, ale także, szerzej całej instytucji. Dlatego nawet jako Kościół możemy zacząć zajmować się sobą, nie będąc w stanie przekazywać życia, zoē. Sam Benedykt XVI ostrzegał przed paskudnym znakiem reprezentowanym przez Kościół, który zbytnio troszczy się o siebie.
Jest więc rzeczą łatwą, że zamiast promować komunię, czyli przynosić pokój, wprowadza się niepokój i sieje zamęt. Zamiast być cichym, jest się aroganckim i pewnym siebie. Są to postawy dokładnie przeciwne do bycia skłonnym do zgody i ustępliwym (por. Jk 3, 17).
Rzeczywiście, chodzi o życie i jego źródło, w przeciwnym razie jesteśmy w uścisku pragnień, które mają na celu posiadanie. I tak, pełni zazdrości, nie posiadamy niczego.
Wytaczane są wojny, a mimo to pozostajemy niezadowoleni, ponieważ wszystko to jest zgodne z tym światem, który jest psychiczny, diaboliczny, jak mówi Jakub.
Prawdziwa sztuka duchowa polega właśnie na przeciwstawianiu się diabłu, który chce, abyśmy opierali naszą egzystencję na iluzjach namiętności. Święty Jakub zaprasza nas do otwarcia się na Boga, który daje nam życie wieczne w Chrystusie Jezusie, życie zoē, życie wolne od pokus i iluzji (por. J 3, 7-10).
ZIARNA są rubryką Centro Aletti udostępnianą w każdą środę.
Każdego tygodnia, oprócz homilii niedzielnej w formie audio, na stronie LIPA będzie do dyspozycji pogłębienie czytań liturgicznych z eucharystii niedzielnej bądź świątecznej
