Approfondimento delle letture della liturgia
Profundización de las lecturas de la liturgia
Poglobitev Božje besede
Produbljivanje liturgijskih čitanja
Pogłębienie czytań liturgicznych
![[SEMI] III DOMENICA DI AVVENTO (Anno C) 2](https://www.edizionilipa.com/wp-content/uploads/2024/12/231-003-2021-Casa-generalizia-Salvatoriani-Roma-Italia-Battesimo-2-400x400.jpg "[SEMI] III DOMENICA DI AVVENTO (Anno C) 2")
Nella Lettera ai Filippesi, Paolo già nel primo capitolo dice: “Per me infatti il vivere è Cristo” (Fil 1,21).
Paolo è in prigione, eppure fa vedere che la sua vita è Cristo e che, se il suo vivere nella storia con il corpo giova alla fede dei fratelli, allora lui rimane in questo corpo, perché così, attraverso il suo corpo, la vita della fede raggiunge i fratelli (Cf Fil 1,23-25).
Stando in prigione, Paolo non fa pesare a nessuno la sua sofferenza, anzi, “purché in ogni maniera, per convenienza o per sincerità, Cristo venga annunciato, io me ne rallegro e continuerò a rallegrarmene” (Fil 1,18).
È proprio la gioia una delle dimensioni che fa la differenza tra il Paolo vecchio e il Paolo nuovo.
Paolo vecchio aveva una serie di valori religiosi e di idee di giustizia alle quali aveva dedicato la sua vita.
In quel modo di essere, Paolo incarna coloro che difendono i valori della religione e che nello stesso modo assolutista difendono ciò che della religione rimane, ossia i valori secolarizzati.
In tanti ambienti, anche ecclesiali, si trova questo stesso modo di essere. Forse la lista dei valori che si difendono e propagano è diversa, ma il modo di pensare e agire è uguale, cioè asciutto come quello dei farisei, senza festa, senza quell’agape che manifesta la gioia della vita di comunione di fratelli e sorelle amati, figli dello stesso Dio Padre.
C’è un velo di individuocentrismo che copre entrambe le realtà.
Ciò che manca è la gioia della vita, quella che è tipica della festa dei figli liberi.
E c’è un vantarsi, un farsi grandi attraverso questi presunti valori – un atteggiamento che di fatto sconfessa il peso che tali valori hanno nella vita di chi li proclama. Paolo, all’inizio del Capitolo 3 della stessa lettera, fa vedere come è stato liberato da questo tipo di schiavitù, perché è stato raggiunto da Cristo.
Paolo è il testimone per eccellenza che nessuno che abbia tali atteggiamenti può compiere qualcosa di buono. Ma Paolo testimonia anche che nessuno si può liberare da solo da una convinzione del genere, che infatti è una schiavitù.
Solo dopo essersi trovati in Cristo la vita ricevuta ci fa vedere che ciò che ritenevamo un valore supremo era invece “immondizia”, perché non c’era l’amore.
Nel Capitolo 3, Paolo fa vedere che, trovandosi in Cristo, comincia a leggere la vita a partire dalla risurrezione, dalla novità assoluta che non può essere opera di nessuno, ma solo un dono da accogliere.
La conoscenza di Cristo è la conoscenza della potenza della risurrezione (cf Fil 3,10). Si tratta di una conoscenza esperienziale, non certo intellettualistica, né ideologica.
È proprio grazie a questa conoscenza che si ritiene tutto il resto “spazzatura”: “Ritengo che tutto sia una perdita a motivo della sublimità della conoscenza di Cristo Gesù, mio Signore. Per lui ho lasciato perdere tutte queste cose e le considero spazzatura, per guadagnare Cristo ed essere trovato in lui” (Fil 3,8-9).
Allora si comprende ciò che oggi dice la Seconda Lettura: “Siate sempre lieti nel Signore, ve lo ripeto: siate lieti. La vostra amabilità sia nota a tutti. Il Signore è vicino!” (Fil 4,4-5).
C’è una gioia che è espressione della risurrezione. La vita da risorti è nell’amore, e l’amore è quella caratteristica della pienezza di vita che rende per sé stessa lieti.
“Pántote” – Sempre!
Non esiste cioè una situazione che faccia perdere questa gioia grata e agapica, perché non viene provocata da nessuna realtà esterna, ma è una dimensione costitutiva della vita di Cristo risorto, cioè della vita-zoē, la vita dell’agape.
Anche le cose belle esterne, che possono far gioire, fanno gioire proprio a causa di questa intimità con la vita con Dio.
Dalla prigione Paolo dice, “Siate sempre lieti nel Signore” (Fil 4,4) gioite nella pace, chaírete!
Lui è in prigione e parla di gioia.
Perché in ogni circostanza, anche in quelle difficili, “non angustiatevi per nulla” (Fil 4,6), perché è la vostra vita che vi tiene in relazione con il Padre, dal momento che è la sua stessa vita.
Semplicemente portate in questa relazione ogni cosa che vi capiterà nella vita, bella o difficile, gioiosa o tragica, e solo all’interno di questa relazione filiale vedrete come “tutto concorre al bene per quelli che amano Dio” (Rm 8,28).
Questa arte di aprire tutto ciò che si incontra nella storia alla relazione d’amore del Padre la chiamiamo preghiera, proseuchḗ.
Cosa è veramente preghiera?
Già san Basilio insegnava che nella preghiera si entra presso il Padre, si contempla la pienezza della vita di cui quella stessa preghiera ci rende partecipi.
L’artefice è lo Spirito Santo, che ci riempie il cuore dell’amore che è la vita della comunione trinitaria.
C’è allora la supplica con la quale si sostengono le cose che si presentano al Padre e c’è il cuore grato, per cui di fatto, nello stesso atto, si ringrazia.
C’è un racconto al Padre, ma c’è sempre anche una gratitudine, perché si è già partecipi con il Figlio della risurrezione.
È in forza dell’esperienza della potenza della risurrezione che noi speriamo nella definitiva risurrezione dei nostri corpi.
In forza della risurrezione già sperimentata io posso avere “la comunione alle sue sofferenze, facendomi conforme alla sua morte, nella speranza di giungere alla risurrezione dai morti” (Fil 3,10-11).
Infatti, in quanto figli, siamo eredi di Dio, coeredi della gloria di Dio in Cristo se “davvero prendiamo parte alle sue sofferenze per partecipare anche alla sua gloria” (Rm 8,17).
Dunque, la vera preghiera è questo dialogo costituito dal racconto che si condensa nelle suppliche, ma sempre sullo sfondo della gratitudine.
La gratitudine è la garante della preghiera. Quando si soffre, il vero orante scopre l’immenso dono di essere partecipe delle sofferenze di Cristo, persino di essere reso intimamente simile e unito con Cristo al suo modo di morire.
Tanto è vero che la parola che viene usata per “suppliche” – deēsei –, rimanda ad una delle forti immagini dell’iconografia cristiana, ossia alla deesis.
La deesis nell’iconografia è il santo, come per esempio san Giovanni Battista o la Santa Madre di Dio, che sono radicalmente orientati a Cristo, che lo indicano con le due mani e con una leggera curvatura fanno vedere che stanno svuotando sé stessi, per dare spazio a Lui.
Questo vuol dire che la preghiera manifesta una relazione così vera e reale, che si trasforma nel vissuto stesso, trasformandoci nell’immagine di chi manifesta Cristo.
Allora la preghiera ti fa scoprire come tu partecipi alle sofferenze di Cristo, come lui ti dischiude l’unità con lui nella sua morte, per vivere la zoē con tutto ciò che siamo, per partecipare all’eredità dei risorti.
Perciò chi prega manifesta Cristo nella sua vita che si compie come Pasqua.
Non è allora con forme perfette di come stare nella preghiera che si manifesta Cristo, e neanche gonfiandosi dei titoli delle cose che acclama il mondo, ma rendendoci partecipi della stessa vita di Cristo, attraverso la Pasqua, attraverso il triduo pasquale al quale, per amore, lo Spirito Santo ci rende partecipi.
Non si tratta allora di come la nostra umanità manifesta la sofferenza sopportata, ma di come nella nostra sofferenza traspare Cristo morto e risorto e dunque noi partecipiamo della gioia pasquale. Perciò già la stessa preghiera del cristiano è in sé stessa escatologica. Infatti, tutto ciò che il cristiano porta nella preghiera lo comprende in vista del compimento in Cristo morto e risorto. Perciò la preghiera svela tutto ciò che abbracciamo in essa insieme alla venuta di Cristo con i suoi santi e con la città santa, la Gerusalemme celeste, la madre di noi tutti (cf Gal 4,26).
SEMI è la rubrica del Centro Aletti disponibile ogni mercoledì.
Ogni settimana, oltre all’omelia della domenica in formato audio, sarà disponibile sul sito LIPA un approfondimento delle letture della liturgia eucaristica domenicale o festiva.
En la Epístola a los Filipenses, Pablo dice ya en el primer capítulo: «Porque para mí el vivir es Cristo» (Flp 1,21).
Pablo está en la cárcel, pero muestra que su vida es Cristo, y que si su vivir en la historia con su cuerpo beneficia la fe de los hermanos, entonces permanece en este cuerpo, porque así, a través de su cuerpo, la vida de fe llega a los hermanos (cf. Flp 1,23-25).
Estando en la cárcel, Pablo no hace de su sufrimiento una carga para nadie, al contrario, «mientras de cualquier modo, sea por conveniencia o por sinceridad, se anuncie a Cristo, me alegro y me seguiré alegrando» (Flp 1,18).
Precisamente la alegría es una de las dimensiones que marca la diferencia entre el antiguo Pablo y el nuevo Pablo.
El antiguo Pablo tenía un conjunto de valores religiosos y de ideas de justicia a los que había dedicado su vida.
En esa forma de ser, Pablo encarna a quienes defienden los valores de la religión y a quienes, de la misma manera absolutista, defienden lo que queda de la religión, es decir, los valores secularizados.
En muchos círculos, incluso eclesiales, se encuentra esta misma manera de ser. Tal vez la lista de valores que se defienden y propagan sea diferente, pero la forma de pensar y de actuar es la misma, es decir, tan seca como la de los fariseos, sin celebración, sin ese ágape que manifiesta la alegría de la vida de comunión de hermanos queridos, hijos del mismo Dios Padre.
Hay un velo de individuo-centrismo que cubre ambas realidades.
Falta la alegría de vivir, la propia de la fiesta de los hijos libres.
Y hay una jactancia, un engrandecerse a través de esos supuestos valores – actitud que, de hecho, derrota el peso que esos valores tienen en la vida de quienes los proclaman. Pablo, al comienzo del capítulo 3 de la misma carta, muestra cómo fue liberado de este tipo de esclavitud, porque fue arrebatado a Cristo.
Pablo es el testigo por excelencia de que nadie con esas actitudes puede realizar nada bueno. Pero Pablo también da testimonio de que nadie puede liberarse de tal creencia, que de hecho es esclavitud.
Sólo después de habernos encontrado en Cristo, la vida recibida nos hace ver que lo que creíamos valor supremo era, en cambio, «basura», porque no había amor.
En el capítulo 3, Pablo muestra que, habiéndose encontrado en Cristo, comienza a leer la vida desde la resurrección, desde la novedad absoluta que no puede ser obra de nadie, sino sólo un don que hay que recibir.
El conocimiento de Cristo es el conocimiento del poder de la resurrección (cf. Flp 3,10). Es un conocimiento experiencial, ciertamente no intelectualista, ni ideológico.
Precisamente por este conocimiento se considera «basura» todo lo demás: «Considero que todo es pérdida por la sublimidad del conocimiento de Cristo Jesús, mi Señor. Por él he abandonado todas estas cosas y las considero basura, para ganar a Cristo y ser hallado en él» (Flp 3,8-9).
Entonces comprendemos lo que dice la segunda lectura de hoy: «Estad siempre alegres en el Señor, os digo: estad alegres. Que su bondad sea conocida por todos. El Señor está cerca» (Flp 4,4-5).
Hay una alegría que es expresión de la resurrección. La vida resucitada está en el amor, y el amor es esa característica de la plenitud de la vida que por sí misma alegra.
«Pántote» – ¡Siempre!
Es decir, no hay situación que haga perder esta alegría agradecida, agápica, porque no es provocada por ninguna realidad externa, sino que es una dimensión constitutiva de la vida de Cristo resucitado, es decir, de la vida-zoē, la vida del ágape.
Incluso los bienes externos, que pueden alegrar, alegran precisamente por esta intimidad con la vida con Dios.
Desde la cárcel, Pablo dice: «Alegraos siempre en el Señor» (Flp 4,4) ¡Alegraos en paz, chaírete!
Está en la cárcel y habla de alegría.
Porque en todas las circunstancias, incluso en las difíciles, «no os afanéis por nada» (Flp 4,6), pues es vuestra vida la que os mantiene en relación con el Padre, ya que es su vida misma.
Simplemente, introduce en esta relación todo lo que te sucede en la vida, hermoso o difícil, alegre o trágico, y sólo dentro de esta relación filial verás cómo «todo contribuye al bien para los que aman a Dios» (Rom 8,28).
Este arte de abrir todo lo que encuentras en la historia a la relación de amor del Padre lo llamamos oración, proseuchḗ.
¿Qué es realmente la oración?
Ya San Basilio enseñaba que en la oración entramos en la presencia del Padre, contemplamos la plenitud de la vida de la que la oración misma nos hace partícipes.
El autor es el Espíritu Santo, que llena nuestros corazones del amor que es vida de comunión trinitaria.
Existe entonces la súplica con la que se sostienen las cosas presentadas al Padre, y existe el corazón agradecido, por el que de hecho, en el mismo acto, se da gracias.
Hay una rendición de cuentas al Padre, pero también hay un agradecimiento, porque ya se participa con el Hijo en la resurrección.
En virtud de la experiencia del poder de la resurrección, esperamos la resurrección final de nuestros cuerpos.
En virtud de la resurrección ya experimentada, puedo tener «comunión con sus padecimientos, haciéndome conforme a su muerte, en la esperanza de alcanzar la resurrección de entre los muertos» (Flp 3,10-11).
En efecto, como hijos, somos herederos de Dios, coherederos de la gloria de Dios en Cristo, si «participamos verdaderamente de sus sufrimientos para participar también de su gloria» (Rm 8,17).
Por tanto, la verdadera oración es ese diálogo constituido por la historia que se condensa en súplicas, pero siempre con el trasfondo de la gratitud.
La gratitud es la garante de la oración. Cuando se sufre, el verdadero orante descubre el inmenso don de ser partícipe de los sufrimientos de Cristo, incluso de hacerse íntimamente semejante y unirse a Cristo en su modo de morir.
Tanto es así que la palabra utilizada para «súplicas» –deēsei-, remite a una de las imágenes fuertes de la iconografía cristiana, a saber, la deesis.
La deesis en la iconografía es el santo, como San Juan Bautista o la Santa Madre de Dios, que están radicalmente orientados hacia Cristo, que le señalan con ambas manos y con una ligera curvatura muestran que se están vaciando para hacerle sitio.
Esto significa que la oración manifiesta una relación tan verdadera y real, que se transforma en el vivir mismo, transformándonos en la imagen de quien manifiesta a Cristo.
Entonces la oración te hace descubrir cómo participas de los sufrimientos de Cristo, cómo te revela la unidad con Él en su muerte, para vivir la zoē con todo lo que somos, para participar de la herencia del resucitado.
Por eso el que ora manifiesta a Cristo en su vida que se cumple como Pascua.
No es entonces con formas perfectas de cómo estar en oración como se manifiesta Cristo, ni siquiera hinchándonos con los títulos de las cosas que el mundo aclama, sino haciéndonos partícipes de la propia vida de Cristo, a través de la Pascua, a través del triduo pascual en el que, por amor, el Espíritu Santo nos hace partícipes.
No se trata, pues, de cómo nuestra humanidad manifiesta el sufrimiento padecido, sino de cómo en nuestro sufrimiento resplandece Cristo muerto y resucitado, y así participamos de la alegría pascual. Por tanto, la oración del cristiano es en sí misma escatológica. En efecto, todo lo que el cristiano aporta en la oración lo comprende en vista de la realización en Cristo muerto y resucitado. Por eso, la oración revela todo lo que abrazamos en ella junto con la venida de Cristo con sus santos y con la ciudad santa, la Jerusalén celestial, madre de todos nosotros (cf. Ga 4,26).
SEMILLAS es una publicación del Centro Aletti disponible todos los miércoles.
Cada semana, además del audio de la homilía dominical, estará disponible en el sitio de LIPA un comentario a las lecturas de la Liturgia del Domingo, como así también a las lecturas de la semana.
Pavel že v prvem poglavju Pisma Filipljanom pravi: »Kajti živeti je zame Kristus« (Flp 1,21).
Pavel je v ječi, vendar pokaže, da je njegovo življenje Kristus in da, če njegovo življenje v zgodovini s telesom koristi bratom, potem ostane v telesu, kajti tako po njegovem telesu življenje vere doseže brate (prim. Flp 1,23-25).
Pavel v ječi nikogar ne obremenjuje s svojim trpljenjem, nasprotno, »da se le, pa naj bo na kakršen koli način že, iz preračunljivosti ali v resnici, oznanja Kristus. To mi je v veselje in mi tudi bo v veselje« (Flp 1,18).
Prav veselje je ena od razsežnosti, po katerih se razlikujeta stari in novi Pavel.
Stari Pavel je imel niz religioznih vrednot in idej o pravičnosti, katerim jim je posvetil svoje življenje.
S tem načinom bivanja Pavel uteleša tiste, ki zagovarjajo vrednote religije in ki na enak absolutističen način branijo tisto, kar ostaja od religije, namreč sekularizirane vrednote.
V mnogih, tudi cerkvenih krogih, najdemo tak način bivanja. Morda je seznam vrednot, ki jih zagovarjajo in širijo, drugačen, toda način razmišljanja in delovanja je enak, to je enako suh kot pri farizejih, brez praznovanja, brez zastonjske ljubezni (agape), ki izraža veselje življenja v občestvu ljubljenih bratov in sester, otrok istega Boga Očeta.
Obe resničnosti prekriva tančica osredotočenosti nase.
To, kar manjka, je veselje življenja, ki je značilno za praznovanje svobodnih otrok.
Poleg tega pa je prisotno hvalisanje, poveličevanje sebe preko teh domnevnih vrednot – drža, ki dejansko izniči težo, ki jo imajo te vrednote v življenju tistih, ki jih razglašajo. Pavel na začetku tretjega poglavja istega pisma pokaže, kako je bil osvobojen tovrstnega suženjstva, ker ga je dosegel Kristus.
Pavel je najodličnejša priča, da nihče s takšno držo ne more doseči ničesar dobrega. On pa tudi pričuje, da se nihče ne more sam osvoboditi takega prepričanja, ki je dejansko sužnost.
Šele, ko se znajdemo v Kristusu, nam življenje, ki smo ga prejeli, omogoči videti, da so bile to, kar smo imeli za najvišjo vrednoto, dejansko »smeti«, ker ni bilo ljubezni.
V tretjem poglavju Pavel pokaže, da potem ko se je znašel v Kristusu, začenja brati življenje izhajajoč iz vstajenja, iz popolne novosti, ki ne more biti nikogaršnje delo, ampak le dar, ki se ga sprejme.
Spoznanje Kristusa je spoznanje moči vstajenja (prim. Flp 3,10). Gre za izkustveno, in nikakor ne za intelektualistično ali ideološko znanje.
Prav zaradi tega spoznanja ima človek vse drugo za »smeti«: »Za izgubo imam vse zaradi vzvišenosti spoznanja Kristusa Jezusa, mojega Gospoda. Zaradi njega sem zavrgel vse in imam vse za smeti, da bi bil Kristus moj dobiček in da bi se znašel v njem« (Flp 3,8-9).
Potem razumemo, kar pravi današnje drugo berilo: »Veselite se v Gospodu zmeraj; ponavljam vam, veselite se. Vaša dobrota bodi znana vsem ljudem. Gospod je blizu« (Flp 4,4-5).
Obstaja veselje, ki je izraz vstajenja. Življenje vstalih je v ljubezni, ljubezen pa je značilnost polnosti življenja, ki sama po sebi rodi veselje.
»Pántote« – Vedno!
To pomeni, da ni situacije, zaradi katere bi človek izgubil to veselje hvaležnosti in zastonjske ljubezni, saj ga ne izzove nobena zunanja stvarnost, ampak je sestavni del razsežnosti življenja Vstalega Kristusa, to je življenje kot zoē, življenje zastonjske ljubezni.
Tudi zunanje lepe stvari, ki lahko povzročijo veselje, ga povzročajo prav zaradi te intimnosti z življenjem z Bogom.
Pavel iz ječe pravi: »Veselite se v Gospodu zmeraj!« (Flp 4,4) Veselite se v miru, chaírete!
V zaporu je in govori o veselju.
Kajti v vsaki, tudi težki situaciji, »nič ne skrbite« (Flp 4,6), ker je vaše življenje to, kar vas ohranja v odnosu z Očetom, saj je njegovo življenje sámo.
V ta odnos preprosto prinesite vse, kar se vam zgodi v življenju, lepo ali težko, veselo ali tragično, in samo v tem sinovskem odnosu boste videli, kako »njim, ki ljubijo Boga, vse pripomore k dobremu« (Rim 8,28).
To umetnost odpiranja vsega, kar srečamo v zgodovini, ljubečemu odnosu z Očetom imenujemo molitev, proseuchḗ.
Kaj v resnici je molitev?
Že sveti Bazilij je učil, da v molitvi prihajamo k Očetu, zremo polnost življenja, katerega smo deležni preko molitve.
To stori Sveti Duh, ki naše srce napolni z ljubeznijo, ki je življenje trinitaričnega občestva.
Potem je tu prošnja, s katero človek podkrepi stvari, ki jih predstavlja Očetu, in tu je hvaležno srce, ki se skupaj s prošnjo že zahvaljuje.
Človek pripoveduje Očetu, a je vedno tudi hvaležen, ker je s Sinom že udeležen pri vstajenju.
V moči izkušnje moči vstajenja lahko upamo na dokončno vstajenje naših teles.
V moči izkušnje vstajenja lahko imam »delež pri njegovem trpljenju, pri tem pa postajam podoben njegovi smrti, da kako pridem do vstajenja od mrtvih« (Flp 3,10-11).
V kolikor smo namreč sinovi, smo dediči Boga, sodediči Božje slave v Kristusu, »če le trpimo z njim, da bomo z njim tudi poveličani« (Rim 8,17).
Zato je prava molitev dialog, sestavljen iz pripovedovanja, strnjenega v prošnje, vendar vedno prežeto s hvaležnostjo.
Hvaležnost je porok molitve. Resnični molivec v trpljenju odkrije neizmeren dar, da je soudeležen pri Kristusovem trpljenju, celo, da je postal tesno podoben in združen s Kristusom v njegovem načinu umiranja.
Beseda, uporabljena za »prošnje« – deēsei –, se nanaša na eno od močnih podob krščanske ikonografije, namreč na deesis.
Deesis je v ikonografiji svetnik, kot sta na primer sveti Janez Krstnik ali Božja Mati, ki sta radikalno usmerjena h Kristusu in z obema rokama kažeta nanj ter z rahlo ukrivljeno držo nakazujeta, da se izpraznjujeta, da bi dala prostor Njemu.
To pomeni, da molitev razodeva tako resničen in pristen odnos, da se preoblikuje v življenje sámo in nas spreminja v podobo človeka, ki razodeva Kristusa.
Molitev nam tako omogoča, da odkrijemo, kako smo udeleženi pri Kristusovem trpljenju, kako nam On razodeva, da smo združeni z njim v smrti, da z vsem, kar smo, živimo življenje kot zoē, da bi bili deležni dediščine vstalih.
Zato človek, ki moli, razodeva Kristusa v svojem življenju, ki se uresničuje na velikonočni način.
Kristusa ne razodevamo s popolnimi oblikami molitvenih drž in tudi ne s ponašanjem s tem, kar hvali svet, ampak, s tem, da nas iz ljubezni Sveti Duh stori deležne pri Kristusovem življenju preko velike noči, preko velikonočnega tridnevja.
Ne gre torej za to, da v svoji človeškosti pokažemo, kako zmoremo prenašati trpljenje, ampak da skozi naše trpljenje zasije umrli in vstali Kristus, in smo tako deležni velikonočnega veselja. Zato je kristjanova molitev sama po sebi eshatološka. Vse, kar kristjan prinaša v molitev, namreč razume v vidiku izpolnitve v umrlem in vstalem Kristusu. Zato molitev razodeva vse, kar v njej zaobjamemo, skupaj s prihodom Kristusa z njegovimi svetimi in s svetim mestom, nebeškim Jeruzalemom, materjo vseh nas (prim. Gal 4,26).
SEMENA je rubrika Centra Aletti, ki je na voljo vsako sredo.
Vsak teden je na spletni strani LIPE poleg nedeljske homilije v zvočni obliki (v italijanščini) na voljo tudi poglobitev Božje besede nedeljske ali praznične svete maše.
Već u prvom poglavlju Poslanice Filipljanima Pavao kaže: „Ta meni je živjeti Krist“ (Fil 1,21).
Pavao je u zatvoru, a unatoč tome pokazuje da je njegov život Krist i da će, ako njegovo življenje s tijelom u ovoj povijesti koristi vjeri braće, on ostati u tom tijelu, jer tako po njegovu tijelu život vjere doseže braću (usp. Fil 1,23-25).
Pavao u zatvoru nikoga ne opterećuje svojom patnjom, naprotiv, „Samo se na svaki način, bilo himbeno, bilo istinito, Krist navješćuje. I tome se radujem, a i radovat ću se“ (Fil 1,18).
Radost je upravo jedna od dimenzija po kojoj se razlikuje stari od novog Pavla.
Stari Pavao imao je niz religioznih vrijednosti i ideja o pravdi kojima je posvetio svoj život.
Tim načinom življenja Pavao utjelovljuje one koji brane vrijednosti religije i koji na isti apsolutistički način brane ono što ostaje od religije, to jest sekularizirane vrijednosti.
U mnogim krugovima, uključujući i one crkvene, susrećemo taj način življenja. Možda je lista vrijednosti koje se brane i propagiraju drugačija, ali je način razmišljanja i djelovanja isti, odnosno suhoparan poput farizejskog, bez slavlja, bez besplatne ljubavi (agape) koja očituje radost življenja u zajedništvu ljubljene braće i sestara, djece istoga Boga Oca.
Obje stvarnosti prekriva veo usredotočenosti na sebe.
Ono što nedostaje jest radost života, koja je svojstvena slavlju slobodne djece.
Osim toga, prisutno je i hvalisanje, uveličavanje sebe preko tih navodnih vrijednosti – stav koji zapravo negira težinu koju te vrijednosti imaju u životima onih koji ih proklamiraju. Na početku trećeg poglavlja te iste poslanice, Pavao pokazuje kako je bio oslobođen te vrste ropstva, jer je bio zahvaćen od Krista.
Pavao je najizvrsniji svjedok da nitko s takvim držanjem ne može ništa dobrog postići. Ali Pavao također svjedoči da se nitko ne može sam osloboditi takvog uvjerenja, koje je zapravo ropstvo.
Tek kada se nađemo u Kristu, život koji smo primili omogućuje nam vidjeti da je ono što smo smatrali najvišom vrijednošću zapravo „otpad“, jer nije bilo ljubavi.
U trećem poglavlju Pavao pokazuje da, nakon što se našao u Kristu, počinje iščitavati život počevši od uskrsnuća, od potpune novosti, koja ne može biti ničije djelo, nego samo dar koji se prihvaća.
Spoznaja Krista je upoznavanje snage uskrsnuća (usp. Fil 3,10). To je iskustvena, a nipošto intelektualistička ili ideološka spoznaja.
Upravo zbog te spoznaje čovjek sve ostalo smatra „otpadom“: „Štoviše, čak sve gubitkom smatram zbog onoga najizvrsnijeg, zbog spoznanja Isusa Krista, Gospodina mojega, radi kojega sve izgubih i otpadom smatram: da Krista steknem i u njemu se nađem“ (Fil 3,8-9).
Tada razumijemo ono što kaže današnje drugo čitanje: „Radujte se u Gospodinu uvijek! Ponavljam: radujte se! Blagost vaša neka je znana svim ljudima! Gospodin je blizu!“ (Fil 4,4-5).
Postoji radost koja je izraz uskrsnuća. Život uskrslih je u ljubavi, a ljubav je ono obilježje punine života koje samo po sebi rađa veselje.
„Pántote“ – Uvijek!
To znači da nema situacije zbog koje bi čovjek izgubio tu radost zahvalnosti i besplatne ljubavi (agape), jer ona nije izazvana nikakvom vanjskom stvarnošću, već je sastavni dio dimenzije života uskrslog Krista, odnosno života kao zoē, života besplatne ljubavi (agape).
Čak i lijepe vanjske stvari, koje mogu razveseliti, razveseljuju upravo zbog te prisnosti sa životom s Bogom.
Pavao iz zatvora kaže: „Radujte se u Gospodinu uvijek!“ (Fil 4,4) radujte se u miru, chaírete!
On je u zatvoru a govori o radosti.
Jer u svakoj, pa i teškoj situaciji, „Ne budite zabrinuti ni za što“ (Fil 4,6), jer je vaš život onaj koji vas drži u odnosu s Ocem, budući da je to sâm njegov život.
Jednostavno unesite u taj odnos sve što vam se dogodi u životu, bilo lijepo ili teško, radosno ili tragično, i jedino ćete unutar tog sinovskog odnosa vidjet kako „Bog u svemu na dobro surađuje s onima koji ga ljube“ (Rim 8,28).
Ovo umijeće otvaranja svega što susrećemo u povijesti odnosu ljubavi s Ocem, nazivamo molitvom, proseuchḗ.
Što je zapravo molitva?
Već je sveti Bazilije učio da u molitvi dolazimo k Ocu, promatramo puninu života, koju primamo preko molitve.
To čini Duh Sveti, koji nam ispunja srce ljubavlju, koji je život trojstvenog zajedništva.
Tu je zatim prošnja kojom čovjek podupire ono što predstavlja Ocu, a tu je i zahvalno srce koje skupa s prošnjom već zahvaljuje.
Čovjek pripovijeda Ocu, ali je i uvijek zahvalan, jer već sa Sinom sudjeluje u uskrsnuću.
U snazi iskustva moći uskrsnuća mi se nadamo konačnom uskrsnuću naših tijela.
U snazi već doživljenog uskrsnuća mogu imati „zajedništvo u patnjama njegovim, ne bih li kako, suobličen smrti njegovoj, prispio k uskrsnuću od mrtvih“ (Fil 3,10-11).
Naime, ukoliko sinovi, baštinici smo Božji, subaštinici Božje slave u Kristu ako „doista s njime zajedno trpimo, da se zajedno s njime i proslavimo“ (Rim 8,17).
Zato je prava molitva dijalog koji se sastoji od pripovijedanja sažetog u prošnje, ali uvijek prožetog zahvalnošću.
Zahvalnost je jamac molitve. Istinski molitelj u patnji otkriva neizmjerni dar sudjelovanja u Kristovoj patnji, čak i intimne sličnosti i sjedinjenja s Kristom u njegovu načinu umiranja.
Uostalom, riječ koja se koristi za „prošnje“ – deēsei –odnosi se na jednu od snažnih slika kršćanske ikonografije, to jest na deesis.
U ikonografiji deesis je svetac, poput Svetog Ivana Krstitelja ili Majke Božje, koji su radikalno usmjereni prema Kristu i pokazuju ga objema rukama, a blago pognutim držanjem pokazuju da se prazne kako bi Njemu dali prostor.
To znači da molitva očituje tako istinit i stvaran odnos da se pretvara u samo življenje i preobražava nas u sliku čovjeka koji očituje Krista.
Molitva nam tako omogućuje da otkrijemo kako sudjelujemo u Kristovim patnjama, kako nam On otkriva da smo sjedinjeni s njim u smrti, da bismo živjeli život kao zoē sa svime što jesmo, kako bismo sudjelovali u baštini uskrslih.
Zato čovjek koji moli očituje Krista u svom životu, koji se ispunja na pashalni način.
Ne očitujemo Krista savršenim oblicima molitvenih držanja, niti s ponašanjem koje svijet hvali, nego time što nas Duh Sveti iz ljubavi čini sudionicima Kristovog života kroz Pashu, kroz pashalno trodnevlje.
Dakle, ne radi se o tome da u svome čovještvu pokažemo kako možemo podnositi patnju, nego da kroz našu patnju zasja mrtvi i uskrsli Krist, te tako i mi sudjelujemo u pashalnoj radosti. Zato je molitva kršćanina sama po sebi eshatološka. Naime, sve ono što kršćanin unosi u molitvu shvaća u vidu ispunjenja u mrtvom i uskrslom Kristu. Stoga molitva otkriva sve ono što u njoj obuhvaćamo skupa s dolaskom Krista s njegovim svecima i sa svetim gradom, nebeskim Jeruzalemom, majkom svih nas (usp. Gal 4,26).
SJEMENA je rubrika Centra Aletti dostupna svake srijede.
Svakog tjedna, osim nedjeljne propovijedi u audio obliku (na talijanskom), bit će dostupno na web stranici LIPA produbljivanje nedjeljnih ili blagdanskih čitanja euharistijske liturgije.
W Liście do Filipian Paweł już w pierwszym rozdziale mówi: „Dla mnie bowiem żyć to Chrystus” (Flp 1, 21).
Paweł jest w więzieniu, ale pokazuje, że jego życiem jest Chrystus, a jeśli jego życie w historii w ciele przynosi korzyść wierze braci, to pozostaje w tym ciele, ponieważ w ten sposób, poprzez jego ciało, życie wiary dociera do braci (por. Flp 1, 23-25).
Będąc w więzieniu, Paweł nie obarcza nikogo swoim cierpieniem, wręcz przeciwnie, „Ale cóż to znaczy? Jedynie to, że czy to obłudnie, czy naprawdę, na wszelki sposób rozgłasza się Chrystusa. A z tego ja się cieszę i będę się cieszył” (Flp 1, 18).
To właśnie radość jest jednym z wymiarów odróżniających starego Pawła od nowego.
Stary Paweł miał zestaw wartości religijnych i idei sprawiedliwości, którym poświęcił swoje życie. W tym sposobie bycia Paweł uosabia tych, którzy bronią wartości religii i którzy w ten sam absolutystyczny sposób bronią tego, co pozostało z religii, a mianowicie zsekularyzowanych wartości.
W wielu kręgach, nawet kościelnych, można znaleźć ten sam sposób bycia. Być może lista wartości, które są bronione i propagowane, jest inna, ale sposób myślenia i działania jest taki sam, to znaczy tak samo oschły jak faryzeuszy, bez świętowania, bez agape, która objawia radość życia w komunii umiłowanych braci i sióstr, dzieci tego samego Boga Ojca.
Obie rzeczywistości pokrywa zasłona indywidualizmu.
Brakuje radości życia, radości typowej dla święta wolnych dzieci.
Jest też obecne przechwalanie się, czynienie siebie wielkim poprzez te rzekome wartości – postawa, która w rzeczywistości zaprzecza wadze, jaką te wartości mają w życiu tych, którzy je głoszą. Paweł, na początku rozdziału 3. tego samego Listu, pokazuje, jak został wyzwolony z tego rodzaju niewolnictwa, ponieważ został pochwycony przez Chrystusa.
Paweł jest par excellence świadkiem tego, że nikt z takim nastawieniem nie może osiągnąć niczego dobrego. I Paweł świadczy również, że nikt nie może uwolnić się od takiego przekonania, które w rzeczywistości jest rodzajem niewolnictwa.
Dopiero po odnalezieniu się w Chrystusie życie, które otrzymaliśmy, pozwala nam dostrzec, że to, co uważaliśmy za najwyższą wartość, było „śmieciem”, ponieważ nie było w nim miłości.
W rozdziale 3. Paweł pokazuje, że znajdując się w Chrystusie, zaczyna odczytywać życie począwszy od zmartwychwstania, od absolutnej nowości, która nie może być dziełem nikogo, ale jedynie darem, który należy przyjąć.
Poznanie Chrystusa jest poznaniem mocy zmartwychwstania (por. Flp 3, 10). Jest to wiedza doświadczalna, z pewnością nie intelektualistyczna czy ideologiczna.
To właśnie z powodu tego poznania wszystko inne uważa się za „śmieci”: „I owszem, nawet wszystko uznaję za stratę ze względu na najwyższą wartość poznania Chrystusa Jezusa, Pana mojego. Dla Niego wyzułem się ze wszystkiego i uznaję to za śmieci, bylebym pozyskał Chrystusa i znalazł się w Nim” (Flp 3, 8-9).
Wtedy rozumie się, co mówi dzisiejsze drugie czytanie: „Radujcie się zawsze w Panu; jeszcze raz powtarzam: radujcie się! Niech będzie znana wszystkim ludziom wasza wyrozumiała łagodność: Pan jest blisko!” (Flp 4, 4-5).
Istnieje radość, która jest wyrazem zmartwychwstania. Zmartwychwstałe życie dokonuje się w miłości, a miłość jest tą cechą pełni życia, która sama w sobie czyni człowieka radosnym.
„Pántote” – Zawsze!
Oznacza to, że nie ma sytuacji, która powodowałaby utratę tej wdzięcznej, agapicznej radości, ponieważ nie jest ona prowokowana przez żadną zewnętrzną rzeczywistość, ale jest konstytutywnym wymiarem życia zmartwychwstałego Chrystusa, to znaczy życia – zoē, życia agape.
Nawet zewnętrzne dobre rzeczy, które mogą sprawić, że się radujemy, sprawiają, że radujemy się właśnie z powodu tej zażyłości z życia z Bogiem.
Z więzienia Paweł mówi: „Radujcie się zawsze w Panu” (Flp 4, 4), radujcie się w pokoju, chaírete!
Jest w więzieniu i mówi o radości.
We wszystkich okolicznościach, nawet tych trudnych, „o nic się już zbytnio nie troskajcie” (Flp 4, 6), ponieważ to wasze życie utrzymuje was w relacji z Ojcem, ponieważ jest Jego własnym życiem.
Po prostu wprowadzajcie w tę relację wszystko, co spotyka was w życiu, piękne czy trudne, radosne czy tragiczne, i tylko w tej synowskiej relacji zobaczycie, jak ” Bóg z tymi, którzy Go miłują, współdziała we wszystkim dla ich dobra” (Rz 8, 28).
Tę sztukę otwierania wszystkiego, co napotykamy w historii, na pełną miłości relację z Ojcem nazywamy modlitwą, proseuchḗ.
Czym tak naprawdę jest modlitwa?
Już św. Bazyli nauczał, że w modlitwie wchodzimy w obecność Ojca, kontemplujemy pełnię życia, której ta sama modlitwa czyni nas uczestnikami.
Autorem jest Duch Święty napełniający nasze serca miłością, która jest życiem komunii trynitarnej. Mamy więc błaganie, którym podtrzymujemy to, co przedstawiamy Ojcu, i mamy wdzięczne serce, za które w tym samym akcie, składamy dziękczynienie.
Jest opowiadanie Ojcu, ale zawsze jest też wdzięczność, ponieważ już jesteśmy uczestnikami zmartwychwstania wraz z Synem.
To dzięki doświadczeniu mocy zmartwychwstania mamy nadzieję na ostateczne zmartwychwstanie naszych ciał.
Na mocy zmartwychwstania, którego już doświadczyłem, mogę mieć „udział w Jego cierpieniach, upodabniając się do Jego śmierci w nadziei osiągnięcia zmartwychwstania” (por. Flp 3, 10-11).
Rzeczywiście, jako dzieci jesteśmy dziedzicami Boga, współdziedzicami chwały Bożej w Chrystusie, jeśli „prawdziwie uczestniczymy w Jego cierpieniach, aby uczestniczyć także w Jego chwale” (por. Rz 8, 17).
Dlatego prawdziwa modlitwa jest dialogiem ukonstytuowanym przez historię, która przeradza się w błagania, ale zawsze z wdzięcznością w tle.
Wdzięczność jest gwarantem modlitwy. Kiedy się cierpi, prawdziwie modląca się osoba odkrywa ogromny dar bycia uczestnikiem cierpień Chrystusa, a nawet bycia intymnie podobnym i zjednoczonym z Chrystusem w Jego sposobie umierania.
Do tego stopnia, że słowo używane jako „błaganie” – deēsei – odnosi się do jednego z potężnych obrazów chrześcijańskiej ikonografii, a mianowicie deesis.
Deesis w ikonografii to święci, tacy jak św. Jan Chrzciciel lub Matka Boża, którzy są radykalnie zorientowani na Chrystusa, którzy wskazują na Niego obiema rękami i lekkim pochyleniem się pokazują, że ogołacają się, aby zrobić Mu miejsce.
Oznacza to, że modlitwa manifestuje relację tak rzeczywistą i prawdziwą, że przekształca się w samo życie, przekształcając nas na obraz tego, który objawia Chrystusa.
Modlitwa sprawia, że odkrywasz, jak uczestniczysz w cierpieniach Chrystusa, jak On objawia ci jedność z Nim w swojej śmierci, aby żyć zoē ze wszystkim, czym jesteśmy, aby uczestniczyć w dziedzictwie zmartwychwstałego.
Tak więc ten, kto się modli, objawia Chrystusa w swoim życiu, które wypełnia się jako Pascha.
Chrystus nie objawia się zatem poprzez doskonałe formy modlitwy, ani nawet poprzez puszenie się tytułami, które świat chwali, ale poprzez uczynienie nas uczestnikami samego życia Chrystusa, poprzez Paschę, poprzez Triduum Paschalne, w którym z miłości Duch Święty czyni nas uczestnikami.
Nie chodzi więc o to, jak nasze człowieczeństwo manifestuje cierpienie, które przeszliśmy, ale o to, jak w naszym cierpieniu Chrystus, który umarł i zmartwychwstał, jaśnieje, a tym samym jak my uczestniczymy w radości wielkanocnej. Dlatego modlitwa chrześcijanina już sama w sobie jest eschatologiczna. Rzeczywiście, wszystko, co chrześcijanin przynosi w modlitwie, rozumie w świetle spełnienia w Chrystusie umarłym i zmartwychwstałym. Dlatego modlitwa ukazuje nam wszystko, co w niej obejmujemy – wraz z przyjściem Chrystusa z Jego świętymi i ze świętym miastem, niebieskim Jeruzalem, matką nas wszystkich (por. Ga 4, 26).
ZIARNA są rubryką Centro Aletti udostępnianą w każdą środę.
Każdego tygodnia, oprócz homilii niedzielnej w formie audio, na stronie LIPA będzie do dyspozycji pogłębienie czytań liturgicznych z eucharystii niedzielnej bądź świątecznej
