Approfondimento delle letture della liturgia
Profundización de las lecturas de la liturgia
Poglobitev Božje besede
Produbljivanje liturgijskih tekstova
Pogłębienie czytań liturgicznych
![[SEMI] SANTA FAMIGLIA DI GESÙ, MARIA E GIUSEPPE (Anno B) 2](https://www.edizionilipa.com/wp-content/uploads/2023/12/203-009-2019-Collegio-Stella-Maris-La-Gavia-Madrid-Spagna-Gesu-impara-il-lavoro-da-Giuseppe-2-400x400.jpg "[SEMI] SANTA FAMIGLIA DI GESÙ, MARIA E GIUSEPPE (Anno B) 2")
La seconda lettura mette in evidenza la fede di Abramo e Sara. Per la Lettera agli Ebrei, la fede di Abramo non è tanto fondata sul capitolo 15 della Genesi (dove viene stipulata l’alleanza), quanto sul capitolo 12 (dove viene descritta la chiamata di Abramo). Infatti, il brano odierno comincia proprio con il riferimento diretto alla chiamata, che viene descritta in Genesi con queste parole:
Il Signore disse ad Abram: “Vattene dal tuo paese, dalla tua patria e dalla casa di tuo padre, verso il paese che io ti indicherò. Farò di te un grande popolo e ti benedirò, renderò grande il tuo nome e diventerai una benedizione” (Gen 12,1-2).
Che cosa appare da questa chiamata, da questo rivolgersi di Dio ad Abramo, che la Lettera agli Ebrei vuole mettere in evidenza?
Un primo punto è che Abramo è chiamato, Dio gli rivolge la parola, cioè Abramo è chiamato a dare la precedenza alla parola rivolta. Anzi, non solo alla parola, ma a Colui che a lui si rivolge con questa parola. Abramo è invitato a cominciare a impostare una esistenza sulla relazione con Colui che si è rivolto a lui e che lo chiama. Questo vuol dire abbandonare un’esistenza fondata sulla natura umana, svincolarsi e liberarsi dalla natura, cioè del sangue. Lasciare la parentela. Troncare i legami di sangue. Uscire dalla casa del padre. Andarsene via anche dalla propria terra che la tua parentela, cioè il tuo sangue, possiede. “Esci dalla tua patria”.
Il sangue lega le persone tramite una legge di necessità. Nella parentela e nella patria la parola d’ordine è “si deve”, “dobbiamo”, “è necessario”.
Praticamente per Abramo comincia un primo passo di liberazione dalle conseguenze del peccato. Sono i primi passi del vero esodo. Nel peccato, Adamo ed Eva abbandonano la relazione con Dio, non badano più alla sua parola e si orientano al creato (l’albero) e si scoprono dipendenti dal modo di esistere del creato (cf Gen 3). Dalla relazione, la loro esistenza passa alla natura e alle sue necessità. Dall’amore, alla schiavitù della carne (cf Rm 7): infatti, mentre l’amore rimane in eterno perché Dio stesso è amore, loro due, svincolandosi dall’amore, cioè dalla relazione con Dio, si scoprono mortali, destinati a perire.
Ora Abramo viene chiamato a uscire da questa prigionia della natura e a fondare la sua esistenza sulla relazione con Colui che gli si rivolge. Ecco l’esistenza di Abramo chiamato: dalla necessità verso l’amore!
L’altra cosa che la Lettera agli Ebrei mette in evidenza è che Abramo obbediva. La parola greca che viene usata è bella, nello stesso atto dice che si ascolta e ci si mette sotto la guida della parola stessa che ci è stata rivolta e che abbiamo accolto. Abramo dà la precedenza alla parola che ascolta e si fida di Colui che gliela rivolge.
Proprio qui appare la terza cosa importante per la Lettera agli Ebrei: accogliendo la parola e tenendo conto di Colui che parla, Abramo si mette in movimento, si mette in cammino. La Lettera dice che lui è partito, che lascia la terra possesso del suo sangue e si incammina verso una terra che dovrebbe ricevere in eredità, ma che infatti non possiederà mai.
Il quarto punto significativo è che Colui che lo chiama non gli spiega dove andare. Così il sapere tornerebbe ad essere qualcosa gestito da Abramo e in ultima istanza sarebbero sotto il dominio della necessità della sua natura, cioè governato dal suo io. Invece così Abramo, mantenendo viva la relazione con Colui che lo chiama, accoglierà da Lui, ossia in dialogo con Lui, la conoscenza di quali passi fare. Il sapere qui è unito alla relazione con Dio. Il vero sapere, come afferma Solov’ëv, non può essere sganciato dalla relazione, cioè dalla fede, ossia dall’amore. Infatti, quando la conoscenza è sganciata dalla relazione reale e coinvolgente, diventa idolatria ed empietà (cf Rm 1,21-23). La relazione con Dio è infatti la fede, la quale, proprio a causa della relazione, si rende visibile. La fede si vede (cf Mc 2,5). Come si vede la fede in Abramo? Nel suo camminare, nel suo abbandonare la patria, la casa, il padre e la parentela. La fede che è accoglienza della parola rivolta e obbedienza, cioè muovere la propria esistenza secondo questa parola accolta, feconda anche il sapere e il conoscere. Per la Lettera agli Ebrei, è importante che la conoscenza sia unita alla relazione di fede, cioè alla vita. Lo sottolinea: “chiamato da Dio, si sottomette partendo per un luogo che doveva ricevere in eredità, e partì senza sapere dove andava” (Eb 11,8). Il vero sapere sarà illuminato, sarà aperto e vivificato dalla relazione di fede, cioè con amore. Il sapere che non contiene amore è un’illusione dell’io. Solo chi ama conosce (cf 1Gv 4,8).
L’unica realtà che non gli viene chiesto di lasciare era Sara, perché infatti la moglie è di per sé una relazione con la quale l’uomo si svincola dal sangue e si unisce per amore (cf Gen 2,24; Mc 10,7-8). Il matrimonio è una via privilegiata per vivere al modo personale la natura, proprio come Abramo, che incamminandosi dietro la parola, cioè sulla scia della relazione con Dio, comincia a far sì che la sua natura diventi espressione di questa sequela della parola. Così anche il matrimonio ha lo scopo non solo di liberare l’uomo e la donna dalla schiavitù della natura, ma anche di manifestare che la loro natura, cioè la loro umana esistenza concreta, rivela la relazione d’amore, si trasfigura secondo l’amore vissuto.
Infatti, la lettera sottolinea anche la fede di Sara. Lei diventa madre proprio perché ritenne degno di affidamento Colui che glielo aveva promesso. La via della fede è veramente la promessa, perché la promessa tiene in tensione il mio attaccamento al sangue e il mio affidamento attraverso la relazione che porta all’amore con Dio, con Colui che mi chiama.
Nell’accoglienza dei tre ospiti alla quercia di Mamre, Abramo e Sara esprimono ormai un’esistenza di amore, di grande ospitalità che coinvolge i beni del creato. E, infatti, da quel momento Abramo e Sara possono avere il figlio. (questo è uno dei punti che negli ultimi secoli ci sono sfuggiti o non li volevamo capire, perché abbiamo dato la precedenza ad altre idee e oggi probabilmente a molte altre ideologie).
La cosa forte che la Lettera sottolinea è che Abramo non possiede niente e soprattutto non possiede il suo figlio Isacco. Santo Stefano in At 7,4-5 dice: “Dio lo fece emigrare [da Carran] in questa terra dove voi ora abitate. In essa non gli diede alcuna proprietà, neppure quanto l’orma di un piede”. Abramo sarà sempre un pellegrino, per esprimere sempre l’esistenza del credente, e perciò anche il figlio tanto atteso lo offre credendo alla parola. Abramo è maturo, e non possiede, ma crede. Si fida, e la sua vita è manifestazione della verità che nessuno vede perché è al di là, dove si arriva solo con la relazione, cioè con la relazione d’amore. Purtroppo, proprio su questo punto possiamo farci una domanda: a quali illusioni e proiezioni ci ha portato una certa metafisica? Sembra come se non volessimo capire e vedere. E la questione della Santa Famiglia – Maria, Giuseppe e Gesù – emerge dall’orizzonte della fede di Abramo e Sara. Dalla fede che trasfigura la nostra realtà umana secondo ciò che è veramente la vita secondo Dio e in Dio. Perciò Abramo e Sara non hanno posseduto niente, per essere testimoni dei cieli nuovi e della terra nuova.
SEMI è la rubrica del Centro Aletti disponibile ogni venerdì.
Ogni settimana, oltre all’omelia della domenica in formato audio, sarà disponibile sul sito LIPA un approfondimento delle letture della liturgia eucaristica domenicale o festiva.
La segunda lectura destaca la fe de Abraham y Sara. Para la Carta a los Hebreos, la fe de Abrahán no se basa tanto en el capítulo 15 del Génesis (donde se establece la alianza) como en el capítulo 12 (donde se describe la llamada de Abrahán). De hecho, el pasaje de hoy comienza con una referencia directa a la llamada, que se describe en el Génesis con estas palabras:
El Señor dijo a Abram: “Vete de tu tierra y de la casa de tu padre a la tierra que yo te señalaré. Haré de ti un pueblo grande y te bendeciré; engrandeceré tu nombre y serás una bendición” (Gn 12, 1-2).
¿Qué se desprende de esta llamada, de este dirigirse de Dios a Abrahán, que la Carta a los Hebreos quiere poner de relieve?
Un primer punto es que Abraham es llamado, Dios le dirige la palabra, es decir, Abraham es llamado a dar preferencia a la palabra que se le ha dirigido. Es más, no sólo a la palabra, sino a Aquel que se dirige a él con esta palabra.
Se invita a Abraham a que empiece a basar su existencia en la relación con Aquel que se ha dirigido a él y que le llama. Esto significa abandonar una existencia basada en la naturaleza humana, desvincularse y liberarse de la naturaleza, es decir, de la sangre. Abandonar el parentesco. Romper los lazos de sangre. Abandonar la casa paterna. Abandonar incluso la propia tierra que posee tu parentesco, es decir, tu sangre. “Abandona la tierra natal”. La sangre une a las personas por una ley de necesidad. En el parentesco y la patria, la consigna es ‘tú debes’, ‘nosotros debemos’, ‘es necesario’.
Prácticamente para Abraham comienza un primer paso de liberación de las consecuencias del pecado. Son los primeros pasos del verdadero éxodo. En el pecado, Adán y Eva abandonan su relación con Dios, dejan de prestar atención a su palabra y se vuelven hacia la creación (el árbol) y se encuentran dependientes del modo de existencia de la creación (cf. Gn 3). De la relación, su existencia pasa a la naturaleza y sus necesidades. Del amor, a la esclavitud de la carne (cf. Rm 7): en efecto, mientras que el amor sigue siendo eterno porque Dios mismo es amor, los dos, al liberarse del amor, es decir, de su relación con Dios, se descubren mortales, destinados a perecer.
Ahora Abraham está llamado a salir de esta cautividad de la naturaleza y a basar su existencia en su relación con Aquel que viene a él. He aquí la existencia del Abraham llamado: ¡de la necesidad hacia el amor!
La otra cosa que subraya la Carta a los Hebreos es que Abraham obedeció. La palabra griega que se utiliza es hermosa, en el mismo acto dice que uno escucha y se pone bajo la guía de la propia palabra que se nos ha dirigido y que hemos aceptado. Abraham da prioridad a la palabra que escucha y confía en Aquel que se la dirige.
Precisamente aquí aparece la tercera cosa importante para la Carta a los Hebreos: acogiendo la Palabra y haciendo caso de Aquel que habla, Abraham se pone en movimiento, se pone en camino. La Carta dice que ha partido, que deja la tierra poseída por su sangre y se pone en camino hacia una tierra que debería recibir en herencia, pero que de hecho nunca poseerá.
El cuarto punto significativo es que Aquel que le llama no le dice adónde ir. De este modo, el saber se volvería algo gestionado por Abraham y, en última instancia, estaría bajo el dominio de la necesidad de su naturaleza, es decir, gobernado por su ego. En cambio, de este modo Abraham, manteniendo viva su relación con Aquel que le llama, recibirá de Él, es decir, en diálogo con Él, el conocimiento de los pasos que debe dar. El conocimiento va unido aquí a la relación con Dios. El verdadero conocimiento, como afirma Solov’ëv, no puede desligarse de la relación, es decir, de la fe, es decir, del amor.
De hecho, cuando el conocimiento se separa de una relación real y envolvente, se convierte en idolatría e impiedad (cf. Rm 1,21-23). La relación con Dios es, de hecho, la fe, que, precisamente por la relación, se hace visible. La fe se ve (cf. Mc 2,5). ¿Cómo se ve la fe en Abrahán? En su caminar, en su abandono de patria, casa, padre y parentesco. La fe que es aceptación de la palabra dirigida y obediencia, es decir, mover la propia existencia según esta palabra aceptada, también hace fecundo el saber y el conocer.
Para la Carta a los Hebreos, es importante que el conocimiento se combine con la relación de fe, es decir, con la vida. Lo subraya: “llamado por Dios, se sometió poniéndose en camino hacia un lugar que había de recibir en herencia, y se puso en camino sin saber a dónde iba” (Hb 11,8).
El verdadero conocimiento será iluminado, será abierto y vivificado por la relación de fe, es decir, con el amor. El conocimiento que no contiene amor es una ilusión del yo. Sólo conoce quien ama (cf. 1 Jn 4,8).
La única realidad que no se le pide que abandone es la de Sara, porque, de hecho, la esposa es en sí misma una relación por la que el hombre se libera de la sangre y se une por amor (cf. Gn 2,24; Mc 10,7-8). El matrimonio es una vía privilegiada de experimentar la naturaleza de modo personal, como Abraham, que siguiendo la Palabra, es decir, en la estela de su relación con Dios, comienza a hacer de su naturaleza una expresión de este seguimiento de la Palabra.
Así también, el matrimonio tiene la finalidad no sólo de liberar al hombre y a la mujer de la esclavitud de la naturaleza, sino también de manifestar que su naturaleza, es decir, su existencia humana concreta, revela la relación de amor, se transfigura según el amor vivido.
De hecho, la carta subraya también la fe de Sara. Ella se convierte en madre precisamente porque consideró digno de confianza a Aquel que se lo había prometido. El camino de la fe es verdaderamente la promesa, porque la promesa mantiene en tensión mi apego a la sangre y mi confianza a través de la relación que lleva al amor con Dios, con Aquel que me llama.
Al acoger a los tres huéspedes en la encina de Mambré, Abraham y Sara expresan ahora una existencia de amor, de gran hospitalidad que implica a los bienes de la creación. Y, en efecto, a partir de ese momento, Abraham y Sara pueden tener a su hijo. (Este es uno de los puntos que en los últimos siglos hemos pasado por alto o no hemos querido comprender, porque hemos dado prioridad a otras ideas y hoy probablemente a muchas otras ideologías).
Lo fuerte que subraya la Epístola es que Abraham no es dueño de nada y menos de su hijo Isaac. San Esteban en Hechos 7:4-5 dice: “Dios lo envió [desde Carrán] a esta tierra donde ahora habitáis. En ella no le dio ninguna propiedad, ni siquiera la de una huella”.
Abraham será siempre peregrino, expresando siempre la existencia del creyente, y por eso el hijo tan esperado también se lo ofrece creyendo en la palabra. Abraham es maduro, y no posee, sino que cree. Confía, y su vida es una manifestación de la verdad que nadie ve porque está más allá, donde sólo se llega con la relación, es decir, con la relación de amor.
Desgraciadamente, sobre este mismo punto podemos hacernos una pregunta: ¿a qué ilusiones y proyecciones nos ha conducido una cierta metafísica? Parece como si no quisiéramos comprender y ver. Y la cuestión de la Sagrada Familia -María, José y Jesús- emerge del horizonte de la fe de Abraham y Sara. Desde la fe que transfigura nuestra realidad humana según lo que es verdaderamente la vida según Dios y en Dios. De ahí que Abraham y Sara no poseyeran nada, para ser testigos de los cielos nuevos y de la tierra nueva.
SEMILLAS es una publicación del Centro Aletti disponible todos los viernes. Cada semana, además del audio de la homilía dominical, estará disponible en el sitio de LIPA un comentario a las lecturas de la Liturgia del Domingo, como así también a las lecturas de la semana.
Drugo berilo izpostavi vero Abrahama in Sare. V Pismu Hebrejcem Abrahamova vera ne temelji toliko na 15. poglavju Prve Mojzesove knjige (kjer je sklenjena zaveza), ampak bolj na 12. poglavju (kjer je opisan Abrahamov klic). Današnji odlomek se namreč začne s klicem, ki ga Prva Mojzesova knjiga opiše z naslednjimi besedami:
»Gospod je rekel Abramu: ›Pojdi iz svoje dežele, iz svoje rodbine in iz hiše svojega očeta v deželo, ki ti jo bom pokazal. Iz tebe bom naredil velik narod, blagoslovil te bom in naredil tvoje ime veliko, da bo v blagoslov‹« (1 Mz 12,1-2).
Kaj je razvidno iz tega klica, iz tega Božjega nagovora Abrahamu, ki ga izpostavi Pismo Hebrejcem?
Prva stvar je, da je Abraham poklican, da mu Bog nameni besedo, se pravi Abraham je poklican, da dá prednost besedi, ki ga nagovarja. Še več: ne samo besedi, ampak Njemu, ki mu je spregovoril. Abraham je povabljen, da začne živeti v odnosu z Njim, ki se je obrnil nanj in ga kliče. To pa pomeni, da je potrebno zapustiti življenje, ki temelji na človeški naravi ter se osvoboditi narave, to je: krvi. Zapustiti sorodstvo. Pretrgati krvne vezi. Oditi iz očetove hiše. Oditi tudi z zemlje, ki jo imajo v lasti tvoji sorodniki, se pravi tvoja kri. »Pojdi iz svoje dežele.«
Kri veže ljudi po zakonu nujnosti. Med sorodniki in sonarodnjaki velja pravilo »treba je«, »moramo«, »nujno je«.
Praktično se za Abrahama začne prvi korak osvoboditve od posledic greha. To so prvi koraki resničnega izhoda. Adam in Eva v grehu zapustita odnos z Bogom, ne upoštevata več njegove besede, usmerita se k stvarstvu (k drevesu) ter odkrijeta, da sta odvisna od načina obstoja stvarstva (prim. 1 Mz 3). Njun obstoj preide od odnosa k bivanju po naravi in njenih potrebah. Od ljubezni k suženjstvu mesu (prim. Rim 7): medtem ko ljubezen ostane večno, kajti Bog sam je ljubezen, pa sta se onadva izvila iz ljubezni, to je iz odnosa z Bogom, ter odkrila, da sta umrljiva, obsojena na propad.
Abraham je zdaj poklican, da gre ven iz ujetosti narave ter utemelji svoj obstoj na odnosu z Njim, ki se obrača nanj. To je življenje Abrahama, ki je poklican od nujnosti k ljubezni!
Druga stvar, ki jo izpostavi Pismo Hebrejcem, je, da je Abraham ubogal. Grška beseda, ki je uporabljena, je lepa; pove, da nekdo posluša in se hkrati pusti voditi besedi, ki mu je bila namenjena in jo je sprejel. Abraham da prednost besedi, ki jo posluša in zaupa Njemu, ki mu jo je spregovoril.
Na tem mestu izstopi tretja pomembna stvar za Pismo Hebrejcem: potem ko sprejme besedo in upošteva Njega, ki ga nagovori, se Abraham odpravi na pot. Pismo pove, da je odpotoval, da je pustil posest svoje krvi ter se napotil proti deželi, ki naj bi jo prejel v dediščino, ki pa je dejansko nikoli ne bo posedoval.
Četrta pomenljiva stvar je, da mu On, ki ga kliče, ne razloži, kam naj gre. Če bi Abraham vedel, bi spet sam upravljal s tem, kar ve in bi ga vodile potrebe njegove narave ter bi bil pod oblastjo svojega jaza. Tako pa Abraham ohranja živ odnos z Njim, ki ga kliče, in bo od Njega, oziroma v dialogu z Njim, spoznal, katere korake naj stori. Tukaj je znanje povezano z odnosom z Bogom. Resnično znanje, kot pravi Solovjov, ne more biti ločeno od odnosa, se pravi ne more biti ločeno od vere, od ljubezni. Kadar je namreč znanje ločeno od resničnega in vključujočega odnosa, postane malikovanje in puhlost (prim. Rim 1,21-23). Odnos z Bogom je namreč vera, ta pa prav zaradi odnosa postane vidna. Vera se vidi (prim. Mr 2,5). Kako se vidi Abrahamova vera? Tako, da se je odpravil na pot, da je zapustil domovino, hišo, očeta in sorodstvo. Vera je sprejetje besede, ki te je nagovorila ter poslušnost, se pravi: da usmerjaš svoje bivanje kot te vodi beseda, ki si jo sprejel ter postajaš rodoviten tudi v znanju in spoznanju. Za Pismo Hebrejcem je pomembno, da je spoznanje povezano z odnosom vere, se pravi življenja. Poudari: »Po veri je bil Abraham pokoren, ko je bil poklican, naj odide v kraj, ki naj bi ga dobil v delež. Odšel je, ne da bi vedel, kam gre« (Heb 11,8). Resnično spoznanje bo razsvetlila, odprla in poživila vera, se pravi ljubezen. Znanje brez ljubezni je iluzija jaza. Samo kdor ljubi, spoznava (prim. 1 Jn 4,8).
Edina stvar, ki je ni pozvan pustiti, je Sara. Kajti v odnosu z ženo se človek izvije iz krvi in se združi iz ljubezni (prim. 1 Mz 2,24; Mr 10,7-8). Poroka je prednostna pot, da človek živi naravo na osebni način, tako kot Abraham, ki se je napotil za besedo, se pravi na pot odnosa z Bogom ter je tako njegova narava postajala izraz hoje za besedo. Tako tudi zakrament svetega zakona nima le namena osvoboditi moškega in ženske suženjstva narave, ampak tudi razodeti, da odnos ljubezni, ki jo živita, spreminja njuno naravo, njuno konkretno življenje.
Pismo namreč poudari tudi Sarino vero. Postala je mati, ker se ji je zdelo vredno zaupati Njemu, ki ji je to obljubil. Pot vere je resnično obljuba, kajti obljuba drži v napetosti mojo navezanost na kri in moje zaupanje preko odnosa, ki vodi k ljubezni z Bogom, z Njim, ki me kliče.
S tem ko Abraham in Sara sprejmeta tri goste pri Mamrejevih hrastih, izrazita, da že živita ljubezen in veliko gostoljubje, ki vključi dobrine stvarstva. Takrat lahko Abraham in Sara dobita sina. (To je ena od stvari, ki so se nam v zadnjih stoletjih izmuznile ali pa jih nismo hoteli razumeti, ker smo dali prednost idejam, danes pa verjetno tudi mnogim drugim ideologijam).
Najmočnejša stvar, ki jo poudari Pismo Hebrejcem je, da Abraham ničesar ne poseduje, zlasti ne svojega sina Izaka. Sveti Štefan v Apd 7,4-5 pravi: »Po očetovi smrti mu je Bog vêlel, naj odide od tam [iz Harana]; in prišel je v deželo, v kateri zdaj vi prebivate. In ni mu dal niti sežnja dedne posesti.« Abraham bo vedno romar. Tako izrazi svoje življenje vernika in daruje tudi tako dolgo pričakovanega sina, ker verjame besedi. Abraham je zrel, ne poseduje, ampak veruje. Zaupa in njegovo življenje je izraz resnice, ki je nihče ne vidi, ker je onkraj, kamor se pride samo z odnosom, se pravi z odnosom ljubezni. Žal pa se lahko o tej stvari vprašamo: do kakšnih iluzij in projekcij nas je pripeljala določena metafizika? Zdi se kot da nočemo razumeti in ne videti. In vprašanje svete družine – Marija, Jožef in Jezus – vznikne iz obzorja Abrahamove in Sarine vere. Iz vere, ki našo človeško stvarnost spreminja v to, kar je resnično življenje po Bogu in v Bogu. Abraham in Sara nista posedovala ničesar, da bi bila priči novih nebes in nove zemlje.
SEMENA je rubrika centra Aletti, ki je na voljo vsak petek ali soboto (v italijanščini že v petek). Vsak teden bo na spletni strani LIPE poleg nedeljske homilije v zvočni obliki (v italijanščini) na voljo tudi poglobitev Božje besede nedeljske ali praznične svete maše.
Drugo čitanje ističe vjeru Abrahama i Sare. Za Poslanicu Hebrejima, Abrahamova vjera ne temelji se toliko na 15. poglavlju knjige Postanka (gdje je sklopljen savez) koliko na 12. poglavlju (gdje je opisan Abrahamov poziv). Naime, današnji odlomak započinje upravo izravnim osvrtom na poziv, koji je opisan u knjizi Postanka ovim riječima:
Gospodin reče Abramu: „Idi iz zemlje svoje, iz zavičaja i doma očinskog, u krajeve koje ću ti pokazati. Velik ću narod od tebe učiniti, blagoslovit ću te, ime ću ti uzveličati, i sam ćeš biti blagoslov“ (Post 12,1-2).
Što izlazi na vidjelo iz ovog poziva, iz ovog Božjeg obraćanja Abrahamu, što poslanica Hebrejima želi istaknuti?
Prvo to da je Abraham pozvan, Bog mu upućuje riječ, to jest Abraham je pozvan dati prednost riječi koja mu je upućena. Štoviše, ne samo riječi, nego i Onome koji mu se obraća tom riječju. Abraham je pozvan da počne uređivati svoje življenje na odnosu s Onim koji mu se obratio i koji ga poziva. To znači napustiti življenje utemeljeno na ljudskoj naravi, otrgnuti se i osloboditi se naravi, odnosno krvi. Napustiti rodbinu. Prekinuti krvne veze. Izići iz kuće očeve. Napustiti čak i vlastitu zemlju koja je u posjedu tvoje rodbine, odnosno tvoje krvi. „Idi iz svoje domovine“.
Krv veže ljude zakonom nužnosti. U rodbini i u domovini prisutan je slogan „mora se“, „moramo“, „nužno je“.
Abraham je praktički napravio prvi korak oslobođenja od posljedica grijeha. To su prvi koraci pravog egzodusa. U grijehu Adam i Eva napuštaju odnos s Bogom, više ne drže do njegove riječi, nego se usmjeravaju prema stvorenju (stablu) te otkrivaju da ovise o načinu postojanja stvorenja (usp. Post 3). Njihovo življenje prelazi iz odnosa u narav i njezine potrebe. Iz ljubavi u ropstvo tijela (usp. Rim 7): naime, dok ljubav ostaje vječno jer sâm Bog je ljubav, njih dvoje, odvajajući se od ljubavi, to jest od odnosa s Bogom, otkrivaju da su smrtni, osuđeni na propast.
Sada je Abraham pozvan da iziđe iz tog zarobljeništva naravi i utemelji svoje življenje na odnosu s Onim koji mu se obraća. Evo življenja pozvanog Abrahama: od nužnosti prema ljubavi!
Drugo što Poslanica Hebrejima ističe jest to da je Abraham bio poslušan. Lijepa je grčka riječ koja se za to koristi, kaže da u istom činu slušamo i stavljamo se pod vodstvo same te riječi koja nam je upućena i koju smo prihvatili. Abraham daje prednost riječi koju sluša i pouzdaje se u Onoga koji mu je upućuje.
Upravo se ovdje pojavljuje treća važna stvar za Poslanicu Hebrejima: prihvaćajući riječ i uvažavajući Onoga koji govori, Abraham se pokreće, kreće na put. Poslanica kaže da je krenuo, da napušta zemlju u posjedu svoje krvi i upućuje se prema zemlji koju bi trebao primiti u baštinu, ali koju zapravo nikada neće posjedovati.
Četvrta znakovita točka je u tome da mu Onaj koji ga zove ne pojašnjava gdje mu je ići, jer bi u tom slučaju znanje ponovno postalo ono čime bi Abraham upravljao i u krajnjoj liniji bilo bi podvrgnuto nužnosti njegove naravi, to jest pod vlašću njegovog ega. Naprotiv, Abraham će tako, održavajući živim odnos s Onim koji ga poziva, saznati od Njega, to jest u dijalogu s Njim, koje mu je korake poduzeti. Znanje je ovdje povezano s odnosom koji se ima s Bogom. Pravo znanje, kako tvrdi Solovjev, ne može biti odvojeno od odnosa, to jest od vjere, odnosno od ljubavi. Naime, kad je spoznaja odvojena od stvarnog odnosa u kojem se sudjeluje, postaje idolopoklonstvo i bezbožnost (usp. Rim 1,21-23). Naime, odnos s Bogom je vjera, koja, upravo zbog odnosa, postaje vidljiva. Vjera se vidi (usp. Mk 2,5). Kako se vidi vjera u Abrahamu? U njegovom putovanju, u njegovu napuštanju domovine, doma, oca i rodbine. Vjera, koja je prihvaćanje upućene riječi i poslušnost, odnosno pokretanje vlastitog života u skladu s tom prihvaćenom riječi, čini plodnim također znanje i spoznaju. Za Poslanicu Hebrejima važno je da spoznaja bude ujedinjena s odnosom vjere, to jest sa životom. Ona to naglašava: „Vjerom pozvan, Abraham posluša i zaputi se u kraj koji je imao primiti u baštinu, zaputi se ne znajući kamo ide“ (Heb 11,8). Pravo znanje bit će prosvijetljeno, otvorit će se i oživjeti iz odnosa vjere, to jest s ljubavlju. Znanje koje ne sadrži ljubav obmana je vlastitoga ega. Samo onaj tko ljubi poznaje (usp. 1Iv 4,8).
Jedino što se od Abrahama nije tražilo da napusti, bila je Sara, jer je zapravo žena sama po sebi odnos s kojim se čovjek oslobađa od vlastite krvi i sjedinjuje se zbog ljubavi (usp. Post 2,24; Mk 10,7-8). Brak je povlašteni put življenja naravi na osoban način, upravo poput Abrahama, koji, upućujući se za riječju, to jest tragom odnosa s Bogom, dovodi do toga da njegova narav postaje izraz te poslušnosti riječi. Tako brak također ima za cilj ne samo osloboditi muškarca i ženu od ropstva naravi, nego i pokazati da njihova narav, to jest njihovo konkretno ljudsko življenje, otkriva odnos ljubavi, preobražava se prema življenoj ljubavi.
Naime, Poslanica također ističe Sarinu vjeru. Ona postaje majka upravo zato što je smatrala vrijednim povjerenja Onoga koji joj je to obećao. Put vjere je doista obećanje, jer obećanje drži moju privrženost krvi i moje pouzdanje u napetosti preko odnosa koji dovodi do ljubavi s Bogom, s Onim koji me poziva.
Primanjem tri gosta kod hrasta u Mamri, Abraham i Sara već izražavaju življenje ljubavi, velikog gostoprimstva koje uključuje dobra stvorene stvarnosti. I, zapravo, od tog trenutka Abraham i Sara mogu imati sina. (To je jedna od točaka koje su nam posljednjih stoljeća promakle ili ih nismo željeli razumjeti, jer smo dali prednost drugim idejama, a danas vjerojatno mnogim drugim ideologijama).
Snažna stvar koju Poslanica naglašava jest to da Abraham ne posjeduje ništa, a pogotovo ne posjeduje svog sina Izaka. Sveti Stjepan u Dj 7,4-5 kaže: „Odande [iz Harana] ga nakon smrti oca njegova Bog preseli u ovu zemlju u kojoj vi sada boravite. U njoj mu ne dade ni stope baštine“. Abraham će vazda biti hodočasnik, kako bi uvijek izražavao življenje vjernika, pa stoga i dugo očekivanog sina prinosi vjerujući riječi koja mu je upućena. Abraham je zreo, i ne posjeduje, nego vjeruje. On se pouzdaje, a njegov život je očitovanje istine koju nitko ne vidi jer je u onostranosti, gdje se stiže samo s odnosom, to jest s odnosom ljubavi. Nažalost, upravo glede toga možemo si postaviti pitanje: do kojih nas je iluzija i projekcija dovela izvjesna metafizika? Čini se kao da ne želimo razumjeti ni vidjeti. A pitanje Svete obitelji – Marije, Josipa i Isusa – izlazi na vidjelo iz obzora Abrahamove i Sarine vjere. Iz vjere koja preobražava našu ljudsku stvarnost prema onome što je uistinu život po Bogu i u Bogu. Stoga Abraham i Sara nisu posjedovali ništa, kako bi mogli biti svjedoci novih nebesa i nove zemlje.
SJEMENJA je rubrika Centra Aletti dostupna svakoga petka. Svakoga tjedna, osim nedjeljne propovijedi u audio obliku, bit će dostupno na web stranici LIPA produbljivanje nedjeljnih ili blagdanskih čitanja euharistijske liturgije
Drugie czytanie dzisiejszej uroczystości podkreśla wiarę Abrahama i Sary. W Liście do Hebrajczyków wiara Abrahama opiera się nie tyle na 15 rozdziale Księgi Rodzaju (gdzie zostało zawarte przymierze), co na rozdziale 12 (gdzie opisano powołanie Abrahama). W rzeczywistości dzisiejszy fragment rozpoczyna się bezpośrednim odniesieniem do powołania, które zostało opisane w Księdze Rodzaju w następujących słowach:
“Pan rzekł do Abrama: «Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci ukażę. Uczynię bowiem z ciebie wielki naród, będę ci błogosławił i twoje imię rozsławię: staniesz się błogosławieństwem” (Rodz 12,1-2).
Co wynika z tego wezwania, z tego zwrócenia się Boga do Abrahama, które List do Hebrajczyków chce podkreślić?
Pierwszą kwestią jest to, że Abraham jest wezwany. Bóg kieruje do niego słowo, to znaczy Abraham jest powołany, aby dać pierwszeństwo skierowanemu słowu. Co więcej, nie tylko słowu, ale Temu, który zwraca się do niego z tym słowem. Abraham jest zaproszony, aby zacząć opierać swoją egzystencję na relacji z Tym, który się do niego zwrócił i który go wzywa. Oznacza to porzucenie egzystencji opartej na ludzkiej naturze, uwolnienie się i wyzwolenie od natury, to znaczy od więzi krwi. Pozostawienie pokrewieństwa. Zerwanie więzów krwi. Opuszczenie domu ojca. Odejście nawet z własnej ziemi, którą twoje pokrewieństwo, tj. twoja krew, posiada. “Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej”.
Krew wiąże ludzi poprzez prawo wynikające z konieczności. W więzach pokrewieństwa i w przynależności do ojczyzny hasłem przewodnim są słowa: “trzeba”, “musimy”, “to konieczne”.
Praktycznie dla Abrahama rozpoczyna się pierwszy krok wyzwolenia od konsekwencji grzechu. Są to pierwsze kroki prawdziwego exodusu. W grzechu Adam i Ewa porzucają swoją relację z Bogiem, nie słuchają już Jego słowa i zwracają się do stworzenia (drzewa), stając się zależni od sposobu istnienia stworzenia (por. Rdz 3).
Od relacji ich egzystencja przenosi się na naturę i na jej potrzeby. Od miłości do niewoli ciała (por. Rz 7): rzeczywiście, podczas gdy miłość pozostaje wieczna, ponieważ sam Bóg jest miłością, oni oboje, uwalniając się od miłości, to znaczy od relacji z Bogiem, odkrywają, że są śmiertelni, że ich przeznaczeniem jest zginać.
Teraz Abraham jest wezwany do wyjścia z tej niewoli natury i oparcia swojej egzystencji na relacji z Tym, który się do niego zwraca. Oto egzystencja powołanego Abrahama: od konieczności ku miłości!
Inną kwestią, którą podkreśla List do Hebrajczyków, jest to, że Abraham był posłuszny. Greckie słowo, które zostało użyte, jest piękne, ponieważ w tym samym akcie mówi, że człowiek słucha i poddaje się kierownictwu słowa, które zostało do nas skierowane i które przyjęliśmy. Abraham daje pierwszeństwo słowu, które słyszy i ufa Temu, który do niego mówi.
To właśnie tutaj pojawia się trzecia, ważna dla Listu do Hebrajczyków rzecz: przyjmując słowo i słuchając Tego, który mówi, Abraham wyrusza, rozpoczyna wędrówkę. List mówi, że wyruszył, że opuścił ziemię przynależną do jego krwi i wyruszył do ziemi, którą powinien otrzymać w dziedzictwie, ale której w rzeczywistości nigdy nie posiądzie.
Czwartym istotnym punktem jest to, że Ten, który go wzywa, nie mówi mu, dokąd ma iść. W ten sposób wiedza ponownie stałaby się czymś zarządzanym przez Abrahama i ostatecznie znalazłaby się pod panowaniem konieczności jego natury, tj. rządzonej przez jego ego. Tymczasem w ten sposób Abraham, utrzymując żywą relację z Tym, który go powołuje, otrzyma od Niego, tj. w dialogu z Nim, wiedzę o tym, jakie kroki ma podjąć. Wiedza łączy się tutaj z relacją z Bogiem. Prawdziwa wiedza, jak stwierdza Solov’ëv, nie może być oderwana od relacji, czyli od wiary, czyli od miłości. W rzeczywistości, gdy wiedza jest oderwana od prawdziwej i angażującej relacji, staje się bałwochwalstwem i bezbożnością (por. Rz 1,21-23). Relacja z Bogiem jest w istocie wiarą, która właśnie ze względu na tę relację staje się widzialna. Wiara jest widoczna (por. Mk 2,5). Jak wiara jest widoczna u Abrahama? W jego wędrówce, w porzuceniu kraju, domu, ojca i krewnych. Wiara, która jest przyjęciem skierowanego do nas słowa i posłuszeństwem, czyli kierowaniem swoją egzystencją zgodnie z tym przyjętym słowem – zapładnia również wiedzę i poznanie. Z punktu widzenia Listu do Hebrajczyków ważne jest, aby wiedza łączyła się z relacją wiary, czyli z życiem. Podkreśla to w słowach: “Przez wiarę ten, którego nazwano Abrahamem, usłuchał wezwania Bożego, by wyruszyć do ziemi, którą miał objąć w posiadanie. Wyszedł nie wiedząc, dokąd idzie” (Hbr 11,8). Prawdziwa wiedza zostanie oświecona, zostanie otwarta i ożywiona przez relację wiary, tj. z miłością. Wiedza, która nie zawiera miłości, jest iluzją własnego ja. Jedynie ten, kto kocha, poznaje (por. 1 J 4,8).
Jedyną rzeczywistością, o której opuszczenie nie został poproszony, była Sara, ponieważ żona jest sama w sobie relacją, z pomocą której mężczyzna uwalnia się od więzów krwi i zostaje zjednoczony przez miłość (por. Rdz 2,24; Mk 10,7-8). Małżeństwo jest uprzywilejowanym sposobem przeżywania natury w sposób personalny, podobnie jak Abraham, który podążając za słowem, czyli w ślad za swoją relacją z Bogiem, zaczyna czynić swoją naturę wyrazem owego podążania za słowem. Tak więc również małżeństwo ma na celu nie tylko wyzwolenie mężczyzny i kobiety z niewoli natury, ale także ukazanie, że ich natura, to znaczy ich konkretna ludzka egzystencja, ujawnia relację miłości, jest przekształcana zgodnie z doświadczaną miłością.
W istocie List podkreśla również wiarę Sary. Zostaje matką właśnie dlatego, że uznała za godnego powierzenia się Temu, który jej to obiecał. Droga wiary jest naprawdę obietnicą, ponieważ obietnica utrzymuje w napięciu moje przywiązanie do więzów krwi i moje poleganie na relacji, która prowadzi do miłości z Bogiem, z Tym, który mnie powołuje.
Przyjmując troje gości pod dębem Mamre, Abraham i Sara wyrażają teraz istnienie miłości, wielkiej gościnności angażującej dobra stworzenia. I rzeczywiście, od tego momentu Abraham i Sara będą mogli mieć syna. (Jest to jeden z punktów, które w ostatnich stuleciach przeoczyliśmy lub nie chcieliśmy go zrozumieć, ponieważ daliśmy pierwszeństwo innym ideom, a dziś prawdopodobnie wielu innym ideologiom).
Ważną rzeczą, którą podkreśla List, jest to, że Abraham nie jest właścicielem niczego, a zwłaszcza swojego syna Izaaka.
Święty Szczepan w Dziejach Apostolskich 7,4-5 mówi: “(Abraham)wyszedł z ziemi chaldejskiej i zamieszkał w Charanie. A stąd po śmierci ojca przesiedlił go [Bóg] do tego kraju, który wy teraz zamieszkujecie. Nie dał mu jednak w posiadanie ani piędzi tej ziemi”.
Abraham zawsze będzie pielgrzymem, aby wyrażać nieustannie egzystencję wierzącego, dlatego też nawet tak długo oczekiwanego syna, składa w ofierze, dając wiarę słowu. Abraham jest dojrzały i nie bierze w posiadanie, ale wierzy. Ufa, a jego życie jest manifestacją prawdy, której nikt nie widzi, ponieważ jest poza nią, gdzie dociera się tylko w relacji, to znaczy w relacji miłości.
Niestety, właśnie w tym miejscu możemy zadać sobie pytanie: do jakich iluzji i projekcji doprowadziła nas pewna metafizyka? Wydaje się, jakbyśmy nie chcieli rozumieć i widzieć. A kwestia Świętej Rodziny – Maryi, Józefa i Jezusa – wyłania się z horyzontu wiary Abrahama i Sary.
Z wiary, która przemienia naszą ludzką rzeczywistość zgodnie z tym, czym naprawdę jest życie według Boga i w Bogu. Dlatego Abraham i Sara nie posiadali niczego, aby mogli stać się świadkami nowych niebios i nowej ziemi.
ZIARNA są rubryką Centro Aletti udostępnianą każdego piątku. Każdego tygodnia, oprócz homilii niedzielnej w formie audio, na stronie LIPA będzie do dyspozycji pogłębienie czytań liturgicznych z eucharystii niedzielnej bądź świątecznej
