Approfondimento delle letture della liturgia
Profundización de las lecturas de la liturgia
Poglobitev Božje besede
Produbljivanje liturgijskih čitanja
Pogłębienie czytań liturgicznych
![[SEMI] XXXII DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno B) 2](https://www.edizionilipa.com/wp-content/uploads/2024/11/216-001-2020-Refettorio-Vepric-Croazia-Obolo-della-vedova-2-400x400.jpg "[SEMI] XXXII DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno B) 2")
“Cristo infatti non è entrato in un santuario fatto da mani d’uomo, figura di quello vero, ma nel cielo stesso, per comparire ora al cospetto di Dio in nostro favore … Invece ora, una volta sola, nella pienezza dei tempi egli è apparso per annullare il peccato mediante il sacrificio di sé stesso” (Eb 9,24.26).
La Lettera agli Ebrei mette molto accento sul passaggio che Cristo compie da questo mondo al cielo. L’autore ha una grande familiarità con il cielo e con la terra, una familiarità che probabilmente la nostra cultura ha perduto, e per la quale forse non ha più i mezzi per arrivare a una così immediata e viva comprensione.
Secondo la Lettera agli Ebrei, il cielo è soprattutto la presenza del Padre, non semplicemente la sua dimora. Si usa una parola che dischiude una dimensione molto significativa – cioè il santuario. Il santuario potrebbe dare l’idea di un luogo di culto dove l’uomo compie i suoi sacrifici e le varie oblazioni e perciò potrebbe indicare il luogo dell’adempimento di una legge e di una disciplina religiosa. Invece, la Lettera agli Ebrei dice con chiarezza che queste cose si trovano in quel santuario che in realtà è solo una figura, non il santuario vero e reale. Nel santuario vero c’è la pienezza della vita che è l’amore, la relazione tra Padre e Figlio.
L’altra cosa che ostacola la nostra comprensione del cielo è che noi parliamo facilmente del fatto che in cielo vanno i morti, i defunti. Ma una cosa è il mondo dei morti e un’altra cosa è il cielo di Dio Padre, dove non c’è spazio per niente di ideale, perché c’è solo la vita come amore reale. Perciò, figuriamoci i morti!
Tutto l’immaginario rinascimentale e barocco con le nuvole e la rappresentazione del cielo fisico non c’entra niente con il cielo nel senso della Lettera agli Ebrei. In questo immaginario abbiamo tantissime cupole e volte piene di una finzione prospettica e di una figurazione che non fa trasparire da nessuna parte la vita che è luce (zōe – phōs). Tutte le figure esprimono invece una vita che è bios e psychē. Non c’è più il linguaggio per dire pittoricamente ciò che la Lettera agli Ebrei indica come il passaggio al santuario vero nel cielo, dove si manifesta la natura umana vissuta secondo la zōe, manifestandosi come luce (cf Mt 17,2).
C’è poi un evento che chiarisce ogni cosa e sbarra l’accesso a tutte le vie immaginarie, idealiste o moraliste delle varie religioni: “nessuno è mai salito al cielo se non colui che è disceso dal cielo, il Figlio dell’uomo” (Gv 3,13).
Ma, anche nel cristianesimo è pian piano penetrata, fino ad affermarsi con autorità negli ultimi secoli, un’eresia secondo la quale noi cristiani dobbiamo sforzarci per salire verso Dio. Come se dipendesse dai nostri sforzi salire fino ad arrivare ad incontrare Dio. Questo modo di pensare è spiritualmente pericoloso, perché è facile cadere nelle trappole del tentatore. Dopo l’evento tragico di Gen 3, vediamo in Adamo la voglia di diventare come Dio, ma quel dio che il tentatore gli ha suggerito, un dio potente che possiede ogni cosa e tiene gelosamente tutto per sé. La tentazione innesta nell’uomo la pretesa di diventare qualcosa di divino, sempre secondo la falsa immagine di Dio. Persino la vita, quella chiamata bios, quella biologica che partecipa alla dimensione cosmica insieme a tutto il resto del creato, si è cominciata a gonfiare con arroganza – ciò che san Giovanni chiama “superbia della vita” (cf 1Gv 2,16).
È evidente come il bios e la psychē che gestiscono la natura umana cercano di nutrirci con la concupiscenza, come dice il versetto citato. Tutto si guarda e si desidera possedere per quella illusione che il tentatore ha presentato come credibile, anche se totalmente inconsistente. Ha detto: “sareste come Dio”, non “sarete”, cioè una cosa certa.
Nasce una dinamica che potrebbe sembrare spirituale, ma che invece è proprio la morte della vita spirituale: l’io dell’uomo si gonfia di illusioni prospettiche verso Dio e deve convincersi che non si tratta di illusioni, ma di realtà. A questo scopo usa tutto, ma soprattutto il ragionare religioso e le pratiche religiose. Un certo modo di intendere la religione si presta esattamente a questo salire dell’uomo, a questo avvicinarsi ad un presunto mondo divino, chiamato erroneamente “cielo”. Ma, come dice Giovanni sempre nello stesso versetto, queste cose non vengono dal Padre e perciò non possono far salire a Lui.
Dal Padre viene la vita del suo Spirito Santo, che penetra la psychē e il bios fino al midollo facendo vedere quali pensieri e quali sentimenti nel cuore sono fondati perché imbevuti della vita vera, la vita zoē. Questa vita si è manifestata in Cristo, Figlio amato dal Padre e vero uomo. In Lui abbiamo contemplato la gloria di Dio, come dice Giovanni nel suo prologo (cf Gv 1,14). Ma questa manifestazione della vita divina, della zoē, che è agapē-amore gratuito, si realizza nel dare la vita, cioè nel vivere la natura umana secondo la vita che è agapē. Cristo offre la vita psychē per gli altri, per noi, come il buon pastore per le pecore (cf Gv 10,11.17).
Cristo viene dall’amore del Padre, da Dio, dalla gloria di Dio, ma non ritiene tutto questo come un capitale per affermarsi e farsi lodare e ammirare. È per amore che, vive consegnato al Padre (cf Gv 10,30). Perciò esprime l’amore del Padre, come il suo dono per la vita del mondo: “Dio ha tanto amato il mondo da dare il suo figlio unigenito” (Gv 3,16). Chi lo accoglie avrà la zoē, la vita agapē che non conosce fine (cf 1Cor 13,8). Lui non solo si fa uomo, ma addirittura servo degli uomini (cf Mc 10,45). E siccome la religione è stata attraversata dall’illusione che abbiamo appena menzionato – quella di diventare come Dio – è ovvio che Cristo vede che quei capi religiosi non cercano la vita (cf Gv 5,40), ma la morte, per affermare la propria illusione prospettica della religione (cf Mc 3,6, Gv 7,19; 8,40; 11,53). Cristo infatti non muore, ma viene ucciso nel modo che a quel tempo era conosciuto come il più umiliante – cioè la crocifissione. Siccome è disceso dal cielo, vivendo anche la natura umana assunta secondo il modo di Dio, che è l’amore, il Padre lo accoglie manifestando la sua gloria risuscitandolo dai morti. Coloro che lo accolgono partecipano con Lui a questa sua vita di figli del Padre (cf Gv 1,12) e camminano con Lui nella grande novità della vita (cf Rm 6,4), cioè vivendo bios e psychē in forza e nella luce della zoē, che è personale perché è amore. L’amore è sempre personale e nello stesso atto veramente universale, perché è la vita della comunione illimitata.
Ecco il sacerdozio di Cristo nel quale con il battesimo siamo innestati gratuitamente. Comincia allora una vita senza illusioni prospettiche, perché si partecipa alla pasqua di Cristo. Tutto ciò che è segnato da un’esistenza legata al tempo è qualcosa di caduco. E poiché noi vorremmo che rimanesse, che non morisse, siamo tentati di stringerlo in pugno. E uno dei modi che la tentazione ci prospetta per questo è usare la salita religiosa per meritare il dono che queste cose a cui teniamo rimangano in vita.
Invece, in Cristo, lo Spirito Santo ci fa gustare le cose liturgicamente. Assaporiamo allora la pienezza di vita e di amore che avvolge tutte le cose di questa storia che ci riguarda e di questa terra quando l’io le vive con amore, nell’agape, nella vita dello Spirito Santo. Questo ci riempie di un gusto di festa. È proprio il donare e il servire che ci rendono commensali del Figlio con il Padre nel regno già da ora.
SEMI è la rubrica del Centro Aletti disponibile ogni mercoledì.
Ogni settimana, oltre all’omelia della domenica in formato audio, sarà disponibile sul sito LIPA un approfondimento delle letture della liturgia eucaristica domenicale o festiva.
“Pues bien, Cristo entró no en un santuario construido por hombres, imagen del auténtico, sino en el mismo cielo, para ponerse ante Dios, intercediendo por nosotros… Si hubiese sido así, tendría que haber padecido muchas veces, desde la fundación del mundo. De hecho, él se ha manifestado una sola vez, al final de los tiempos, para destruir el pecado con el sacrificio de sí mismo”. (Heb 9, 24.26)
La Carta a los Hebreos insiste mucho en el paso de Cristo de este mundo al cielo. El autor tiene una gran familiaridad con el cielo y la tierra, una familiaridad que nuestra cultura probablemente ha perdido, y para la que quizá ya no disponga de medios para llegar a una comprensión tan inmediata y vívida.
Según la Carta a los Hebreos, el cielo es ante todo la presencia del Padre, no simplemente su morada. Se emplea una palabra que revela una dimensión muy significativa: santuario. El santuario podría dar la idea de un lugar de culto donde el hombre realiza sus sacrificios y oblaciones diversas y, por tanto, podría indicar el lugar del cumplimiento de una ley y de una disciplina religiosa. En cambio, la Carta a los Hebreos aclara que estas cosas se encuentran en ese santuario, que en realidad es sólo una figura, no el verdadero y real santuario. En el verdadero santuario está la plenitud de la vida que es el amor, la relación entre el Padre y el Hijo.
La otra cosa que dificulta nuestra comprensión del cielo es que fácilmente hablamos de que los muertos, los difuntos, van al cielo. Pero una cosa es el mundo de los muertos y otra cosa es el cielo de Dios Padre, donde no hay lugar para nada ideal, porque sólo hay vida como amor real. Por lo tanto, ¡ni hablar de los muertos!
Toda la imaginería renacentista y barroca con nubes y la representación del cielo físico no tiene nada que ver con el cielo en el sentido de la Carta a los Hebreos. En esta imaginería, tenemos tantas cúpulas y bóvedas llenas de una ficción de perspectiva y figuración que no deja que la vida que es luz (zōe – phōs) brille por ninguna parte. En su lugar, todas las figuras expresan una vida que es bios y psychē. Ya no hay lenguaje para expresar pictóricamente lo que la Carta a los Hebreos indica como el paso al verdadero santuario del cielo, donde la naturaleza humana vivía según zōe, manifestándose como luz (cf. Mt 17,2).
Luego hay un acontecimiento que lo aclara todo y cierra el paso a todos los caminos imaginarios, idealistas o moralistas de las diversas religiones: “nadie subió jamás al cielo, sino el que bajó del cielo, el Hijo del hombre » (Jn 3,13).
Pero, incluso en el cristianismo, ha ido penetrando poco a poco, hasta afirmarse con autoridad en los últimos siglos, una herejía según la cual los cristianos debemos esforzarnos por ascender hasta Dios. Como si dependiera de nuestros esfuerzos ascender para encontrarnos con Dios. Esta forma de pensar es espiritualmente peligrosa, porque es fácil caer en las trampas del tentador. Después del trágico suceso de Gn 3, vemos en Adán el deseo de asemejarse a Dios, pero a ese dios que le sugirió el tentador, un dios poderoso que todo lo posee y todo lo guarda celosamente para sí. La tentación injerta en el hombre la pretensión de llegar a ser algo divino, siempre según la falsa imagen de Dios. Incluso la vida, la llamada bios, la biológica que participa en la dimensión cósmica junto con todo el resto de la creación, ha comenzado a hincharse de arrogancia, lo que san Juan llama la «soberbia de la vida» (cf. 1Jn 2,16).
Es evidente cómo el bios y el psychē que dirigen la naturaleza humana buscan alimentarnos con la concupiscencia, como dice el versículo citado. Todo se mira y se desea para ser poseído por esa ilusión que el tentador presentó como creíble, aunque totalmente insustancial. Dijo: ‘seréis como Dios’, no ‘lo seréis’, es decir, algo seguro.
Esto da lugar a una dinámica que podría parecer espiritual, pero que en cambio es precisamente la muerte de la vida espiritual: el ego del hombre se hincha de ilusiones de perspectiva hacia Dios y debe convencerse de que no son ilusiones, sino realidad. Para ello se sirve de todo, pero especialmente del razonamiento religioso y de las prácticas religiosas. Una determinada forma de entender la religión se presta exactamente a esta elevación del hombre, a este acercamiento a un supuesto mundo divino, erróneamente llamado «cielo». Pero, como dice Juan en el mismo versículo, estas cosas no proceden del Padre y, por tanto, no pueden hacer que uno ascienda hasta Él.
Del Padre procede la vida de su Espíritu Santo, que penetra el psychē y el bios hasta los tuétanos, mostrando qué pensamientos y sentimientos del corazón están fundados porque están impregnados de la verdadera vida, la vida zoē. Esta vida se manifestó en Cristo, el Hijo amado por el Padre y verdadero hombre. En Él hemos contemplado la gloria de Dios, como dice Juan en su prólogo (cf. Jn 1,14). Pero esta manifestación de la vida divina, del zoē-amor gratuito- agapē, se realiza en la entrega de la vida, es decir, en la vivencia de la naturaleza humana según la vida agapē. Cristo ofrece la vida psychē por los demás, por nosotros, como el buen pastor por las ovejas (cf. Jn 10,11.17).
Cristo viene del amor del Padre, de Dios, de la gloria de Dios, pero no considera todo esto como capital para establecerse y ser alabado y admirado. Vive entregado al Padre por amor (cf. Jn 10,30). Por eso expresa el amor del Padre como su don para la vida del mundo: «Tanto amó Dios al mundo que le entregó a su Hijo único» (Jn 3,16). Quien lo acepte tendrá la zoē, la vida agapē que no conoce fin (cf. 1 Co 13,8). No sólo se hace hombre, sino incluso servidor de los hombres (cf. Mc 10,45). Y puesto que la religión ha sido atravesada por la ilusión que acabamos de mencionar -la de llegar a ser como Dios-, es obvio que Cristo ve que esos líderes religiosos no buscan la vida (cf. Jn 5,40), sino la muerte, para afirmar su propia ilusión en la perspectiva de la religión (cf. Mc 3,6; Jn 7,19; 8,40; 11,53). De hecho, Cristo no muere, sino que es asesinado de la forma que se conocía en la época como la más humillante, es decir, la crucifixión. Puesto que bajó del cielo, viviendo también la naturaleza humana asumida según el modo de Dios, que es el amor, el Padre lo recibe manifestando su gloria al resucitarlo de entre los muertos. Quienes lo reciben participan con Él de su vida como hijos del Padre (cf. Jn 1,12) y caminan con Él en la gran novedad de vida (cf. Rm 6,4), es decir, viviendo bios y psychē en el poder y la luz de zoē, que es personal porque es amor. El amor es siempre personal y en el mismo acto verdaderamente universal, porque es la vida de comunión ilimitada.
Este es el sacerdocio de Cristo en el que somos libremente injertados por el bautismo. Entonces comienza una vida sin ilusiones prospectivas, porque se participa en la Pascua de Cristo. Todo lo que está marcado por una existencia ligada al tiempo es algo pasajero. Y como quisiéramos que permaneciera, que no muriera, tenemos la tentación de retenerlo a nuestro alcance. Y una de las formas que nos presenta la tentación es utilizar el ascenso religioso para merecer el don de que esas cosas que apreciamos permanezcan vivas.
En cambio, en Cristo, el Espíritu Santo nos hace gustar las cosas litúrgicamente. Entonces saboreamos la plenitud de vida y amor que envuelve todas las cosas de esta historia que nos concierne y de esta tierra cuando el yo las vive con amor, en ágape, en la vida del Espíritu Santo. Esto nos llena de sabor de fiesta. Es precisamente el dar y el servir lo que nos hace comensales del Hijo con el Padre en el reino, incluso ahora.
SEMILLAS es una publicación del Centro Aletti disponible todos los miércoles.
Cada semana, además del audio de la homilía dominical, estará disponible en el sitio de LIPA un comentario a las lecturas de la Liturgia del Domingo, como así también a las lecturas de la semana.
»Kristus namreč ni stopil v svetišče, ki bi ga naredila roka in bi bilo le odtis resničnega, ampak v sama nebesa, da se je zdaj za nas pojavil pred Božjim obličjem … Tako pa se je razodel enkrat ob koncu vekov, da je prek svoje žrtve odpravil greh« (Heb 9,24.26).
Pismo Hebrejcem zelo poudari Kristusov prehod s tega sveta v nebesa. Avtorju sta zelo domača nebesa in zemlja. Naša kultura je verjetno izgubila to domačnost in najbrž nima več sredstev, s katerimi bi prišla do tako neposrednega in živega razumevanja.
Po Pismu Hebrejcem so nebesa predvsem Očetova navzočnost in ne le njegovo bivališče. Pismo Hebrejcem uporabi besedo, ki odpira zelo pomembno razsežnost – namreč svetišče. Svetišče bi lahko dalo misliti na kraj bogoslužja, kjer človek opravlja svoje žrtve in različne daritve, ter bi lahko predstavljalo kraj izpolnjevanja predpisov in religiozne discipline. Pismo Hebrejcem pa jasno pove, da se te stvari nahajajo v svetišču, ki je dejansko le podoba in ne pravo in resnično svetišče. V resničnem svetišču je polnost življenja, ki je ljubezen, odnos med Očetom in Sinom.
Druga stvar, ki ovira naše razumevanje nebes, je, da zlahka govorimo o tem, da gredo v nebesa umrli, pokojni. Vendar je eno svet umrlih, drugo pa so nebesa Boga Očeta, kjer ni prostora za nič idealnega, ampak le za življenje kot resnična ljubezen. Zato ni tam nobenih mrtvih!
Vse renesančne in baročne podobe z oblaki in upodobitvami fizičnega neba nimajo nič skupnega z nebesi v smislu Pisma Hebrejcem. V tistih podobah imamo toliko kupol in obokov, polnih namišljene perspektive in upodobitev, ki z nobene strani ne pokažejo življenja, ki je luč (zōe – phōs). Namesto tega vsi liki prikazujejo življenje, ki je bios in psychē. Ni več jezika, ki bi likovno izrazil to, o čemer govori Pismo Hebrejcem kot o prehodu v pravo svetišče v nebesih, kjer se človeška narava razodeva v življenju kot zōe, kar se pokaže kot svetloba (prim. Mt 17,2).
Naslednji dogodek vse razjasni in zapre pot vsem namišljenim, idealističnim ali moralističnim potem različnih religij: »Nihče ni šel v nebesa, razen tistega, ki je prišel iz nebes, Sina človekovega« (Jn 3,13).
Vendar je počasi tudi v krščanstvo prodrlo in se močno uveljavilo krivoverstvo, po katerem se moramo kristjani naprezati, da se povzpnemo k Bogu. Kot da bi bilo od našega truda odvisno, da se vzpnemo vse do srečanja z Bogom. Tak način razmišljanja je duhovno nevaren, saj hitro pademo v skušnjavčeve zanke. Po tragičnem dogodku iz 1 Mz 3 vidimo, kako hoče Adam postati kakor Bog, vendar takšen bog, kot mu ga je predstavil skušnjavec: mogočen bog, ki ima v lasti vse in vse ljubosumno drži zase. Skušnjava v človeka vceplja zahtevo, da bi postal nekaj božanskega, vendar po napačni podobi Boga. Celó življenje kot bios, biološko življenje, ki je skupaj z vsem ostalim stvarstvom udeleženo pri vesoljni razsežnosti, se je začelo domišljavo napihovati – to, kar sveti Janez imenuje »napuh življenja« (1 Jn 2,16).
Očitno je, kako nas bios in psychē, ki upravljata človeško naravo, skušata nahraniti s poželenjem, kot pove navedeni citat. Vse gledamo in želimo posedovati zaradi iluzije, ki nam jo je skušnjavec pokazal kot nekaj verodostojnega, čeprav je povsem neosnovano. Rekel je: »bi bila kakor Bog« in ne »bosta«, kar je nekaj gotovega.
Tako pride do dinamike, ki se lahko zdi duhovna, dejansko pa je smrt duhovnega življenja: človekov jaz, ki se napihuje z obetavnimi iluzijami o Bogu, se mora prepričati, da ne gre za iluzijo, ampak za resničnost. V ta namen uporabi vse, zlasti religiozno razmišljanje in pobožne vaje. Določen način razumevanja religije je povsem prikladen temu človekovemu vzpenjanju, temu približevanju nekega namišljenega božjega sveta, ki ga napačno imenuje »nebesa«. Vendar kot pove sveti Janez v isti vrstici, te stvari ne prihajajo od Očeta in zato človeku ne morejo pomagati povzpeti se k Njemu.
Od Očeta prihaja življenje njegovega Svetega Duha, ki prodira v psychē in bios vse do mozga in pokaže, katere misli in čustva v srcu so utemeljena, ker so prežeta z resničnim življenjem, ki je življenje kot zoē. To življenje se je razodelo v Kristusu, ljubljenem Očetovem Sinu in pravem človeku. V njem smo zrli Božjo slavo, kot pove Janez v svojem prologu (prim. Jn 1,14). Vendar se to razodetje božjega življenja (zoē), ki je zastonjska ljubezen (agapē), uresničuje v darovanju življenja, to je v življenju človeške narave v skladu z življenjem, ki je agapē. Kristus daruje življenje kot psychē za druge, za nas, kot dobri pastir za ovce (prim. Jn 10,11.17).
Kristus prihaja iz Očetove ljubezni, iz Boga, iz Božje slave, vendar vsega tega ne jemlje kot kapital, da bi se uveljavil, da bi ga hvalili in občudovali. Iz ljubezni živi izročen Očetu (prim. Jn 10,30). Zato izraža Očetovo ljubezen kot svoj dar za življenje sveta: »Bog je namreč svet tako vzljubil, da je dal svojega edinorojenega Sina« (Jn 3,16). Kdor ga sprejme, bo imel življenje kot zoē, agapē, ki ne pozna konca (prim. 1 Kor 13,8). On ne postane samo človek, ampak celo služabnik ljudi (prim. Mr 10,45). In ker je religija prežeta s pravkar omenjeno iluzijo – z iluzijo postati kakor Bog –, je očitno, da Kristus vidi, da ti verski voditelji ne iščejo življenja (prim. Jn 5,40), ampak smrt, da bi potrdili svojo iluzijo pogleda na religijo (prim. Mr 3,6; Jn 7,19; 8,40; 11,53). Kristus dejansko ne umre, ampak je umorjen na takrat najbolj ponižujoč način – s križanjem. Ker je prišel iz nebes in je tudi človeško naravo živel na Božji način, ki je ljubezen, ga Oče sprejme in pokaže svojo slavo, ko ga obudi od mrtvih. Tisti, ki ga sprejmejo, so z njim udeleženi pri njegovem življenju kot Očetovi otroci (prim. Jn 1,12) in hodijo z njim v veliki novosti življenja (prim. Rim 6,4), to je: živijo življenje kot bios in psychē v moči in luči življenja kot zoē, ki je osebno, ker je ljubezen. Ljubezen je vedno osebna in hkrati zares univerzalna, saj je življenje brezmejnega občestva.
To je Kristusovo duhovništvo, v katerega smo zastonj vcepljeni s krstom. Takrat se začne življenje brez obetavnih iluzij, saj je človek udeležen pri Kristusovi veliki noči. Vse, kar je zaznamovano z bivanjem, vezanim na čas, je nekaj minljivega. In ker bi radi, da ostane, da ne umre, smo v skušnjavi, da bi ga držali v svojih rokah. In skušnjava nam pokaže enega od načinov: uporabiti religiozno vzpenjanje, da bi si zaslužili dar, da bi te stvari, na katere toliko damo, ostale žive.
Sveti Duh pa nam v Kristusu daje te stvari okušati bogoslužno. Tam okušamo polnost življenja in ljubezni, ki objema vse stvari te zgodovine, ki zadeva nas in to zemljo, ko jih »jaz« živi z ljubeznijo, z agapē, v življenju Svetega Duha. To nas napolni z okusom praznovanja. Ker se darujemo in služimo, smo že sedaj skupaj s Sinom in Očetom pri mizi v nebeškem kraljestvu.
SEMENA je rubrika Centra Aletti, ki je na voljo vsako sredo.
Vsak teden je na spletni strani LIPE poleg nedeljske homilije v zvočni obliki (v italijanščini) na voljo tudi poglobitev Božje besede nedeljske ali praznične svete maše.
„Krist doista ne uđe u rukotvorenu Svetinju, protulik one istinske, nego u sámo nebo: da se sada pojavi pred licem Božjim za nas… No sada se pojavio, jednom na svršetku vjekova, da grijeh dokine žrtvom svojom“ (Heb 9,24.26).
Poslanica Hebrejima stavlja veliki naglasak na Kristov prijelaz s ovoga svijeta u nebo. Njen autor ima veliku familijarnost s nebom i zemljom. Naša je kultura vjerojatno izgubila tu familijarnost i možda više nema sredstava za postizanje tako neposrednog i živog razumijevanja.
Prema Poslanici Hebrejima, nebo je prije svega prisutnost Oca, a ne samo njegovo prebivalište. Poslanica Hebrejima koristi riječ koja otkriva vrlo značajnu dimenziju – to jest Svetinju. Svetinja bi mogla dovesti do pomisli na bogoslužno mjesto, gdje čovjek obavlja svoje žrtve i razne prinose, a mogla bi stoga predstavljati mjesto ispunjavanja propisa i religiozne discipline. Poslanica Hebrejima, međutim, jasno govori da se te stvari nailaze u Svetinji koja je zapravo samo protulik, a ne prava i stvarna Svetinja. U pravoj Svetinji je punina života koji je ljubav, odnos između Oca i Sina.
Druga stvar koja ometa naše razumijevanje neba je to što olako govorimo o tome da mrtvi, pokojni, idu u nebo. Međutim, jedno je svijet mrtvih, a drugo je nebo Boga Oca, gdje nema mjesta ni za što idealno, već samo za život kao stvarnu ljubav. Zato tamo nema mrtvih!
Sve renesansne i barokne slike s oblacima i prikazima fizičkog neba nemaju nikakve veze s nebom u smislu Poslanice Hebrejima. Na tim slikama imamo mnoštvo kupola i svodova punih izmišljenih perspektiva i predstavljanja, koje ni s jedne strane ne pokazuju život koji je svjetlo (zōe – phōs). Umjesto toga, svi likovi prikazuju život koji je bios i psychē. Nema više jezika koji bi slikovito mogao izraziti ono o čemu govori Poslanica Hebrejima kao o prijelazu u istinsku Svetinju na nebu, gdje se ljudska narav očituje u životu kao zōe, očitujući se kao svjetlost (usp. Mt 17,2).
Sljedeći događaj pojašnjava sve i zatvara pristup svim imaginarnim, idealističkim ili moralističkim putovima raznih religija: „Nitko nije uzašao na nebo doli onaj koji siđe s neba, Sin Čovječji“ (Iv 3,13).
Međutim, i u kršćanstvo je polako prodrla i učvrstila se hereza, a po kojoj se kršćani moraju naprezati kako bi uzišli k Bogu. Kao da o našim naporima ovisi hoćemo li uzići do susreta s Bogom. Taj način razmišljanja je duhovno opasan, jer se s lakoćom upada u zamke napasnika. Nakon tragičnog događaja iz Post 3, vidimo kako Adam želi postati kao Bog, ali onaj bog kakvoga mu je napasnik predstavio: moćni bog koji sve posjeduje i sve ljubomorno čuva za sebe. Kušnja ucjepljuje u čovjeka težnju da postane nešto božansko, ali uvijek prema krivoj slici Boga. Čak se i život, onaj zvani bios, onaj biološki koji zajedno sa svim ostalim stvorenjem sudjeluje u kozmičkoj dimenziji, počeo umišljeno nadimati – što sveti Ivan naziva „oholost života“ (1 Iv 2,16).
Očito je kako nas bios i psychē koji upravljaju ljudskom naravi pokušavaju hraniti požudom, kako kaže navedeni redak. Sve gledamo i želimo posjedovati zbog iluzije koju je napasnik predstavio kao nešto vjerodostojno, iako je potpuno neosnovano. Rekao je: „Bili biste kao Bog“, a ne „bit ćete“, što je nešto sigurno.
Tako dolazi do dinamike koja se može doimati duhovnom, ali je zapravo smrt duhovnog života: čovjekov „ja“ nadut obećavajućim iluzijama o Bogu mora se uvjeriti da to nisu iluzije, nego stvarnost. U tu svrhu koristi se svime, osobito religioznim razmišljanjima i pobožnim vježbama. Izvjesni način poimanja religije pogoduje upravo tom čovjekovom uzdizanju, tom približavanju tobožnjem božanskom svijetu, kojega on pogrešno naziva „nebom“. Međutim, kao što sveti Ivan kaže u istom retku, te stvari ne dolaze od Oca i stoga ne mogu pomoći čovjeku da se uzdigne k Njemu.
Od Oca dolazi život njegova Duha Svetoga, koji prodire u psychē i bios sve do moždine te pokazuje koje su misli i osjećaji utemeljeni u srcu jer su prožeti istinskim životom, a to je život kao zoē. Taj se život očitovao u Kristu, Očevom ljubljenom Sinu i pravom čovjeku. U njemu smo vidjeli slavu Božju, kako kaže Ivan u svom proslovu (usp. Iv 1,14). No to se očitovanje božanskog života (zoē), koji je besplatna ljubav (agapē), ostvaruje u darivanju života, odnosno u življenju ljudske naravi u skladu sa životom koji je agapē. Krist polaže život kao psychē za druge, za nas, kao dobri pastir za ovce (usp. Iv 10,11.17).
Krist dolazi iz Očeve ljubavi, od Boga, iz Božje slave, ali sve to ne uzima kao kapital da bi se afirmirao, da bi ga hvalili i divili mu se. Iz ljubavi živi predan Ocu (usp. Iv 10,30). Stoga izražava Očevu ljubav, kao njegov dar za život svijeta: „Bog je tako ljubio svijet te je dao svoga Sina Jedinorođenca“ (Iv 3,16). Tko ga prihvati, imat će život kao zoē, agapē, koji ne poznaje kraja (usp. 1 Kor 13,8). On ne postaje samo čovjek, nego čak i sluga ljudima (usp. Mk 10,45). A budući da je religija prožeta upravo spomenutom iluzijom – s iluzijom da se postane kao Bog – očito je da Krist vidi kako ondašnji vjerski vođe ne traže život (usp. Iv 5,40), nego smrt, kako bi potvrdili vlastito iluzorno gledanje na religiju (usp. Mk 3,6, Iv 7,19; 8,40; 11,53). Krist zapravo ne umire, već biva ubijen na tada najponižavajući način – razapinjanjem na križ. Budući da je sišao s neba i živio preuzetu ljudsku narav na Božji način, a to je ljubav, Otac ga prima i očituje svoju slavu kad ga uskrisuje od mrtvih. Oni koji ga prihvaćaju sudjeluju s njim u njegovu životu kao djeca Očeva (usp. Iv 1,12) i hodaju s njim u velikoj novosti života (usp. Rim 6,4), to jest: žive život kao bios i psychē u snazi i svjetlu života kao zoē, koji je osoban jer je ljubav. Ljubav je uvijek osobna, a istovremeno doista univerzalna, jer je život bezgraničnog zajedništva.
To je Kristovo svećeništvo u koje smo krštenjem besplatno ucijepljeni. Tada otpočinje život bez obećavajućih iluzija, jer sudjelujemo u Kristovoj pashi. Sve što je obilježeno postojanjem vezanim uz vrijeme jest nešto prolazno. A budući da bismo željeli da ostane, a ne da umre, dolazimo u napast da ga zadržimo u svojim rukama. Napast nam za to pokazuje jedan od načina: iskoristiti religiozno uzlaženje kako bismo zaslužili dar da te stvari, do kojih nam je stalo, ostanu žive.
Duh Sveti nam pak u Kristu daje da te stvari liturgijski kušamo. Tada kušamo puninu života i ljubavi koja obuhvaća sve stvari ove povijesti koje se tiču nas i ove zemlje, kada ih naš „ja“ živi s ljubavlju, s agape, u životu Duha Svetoga. To nas ispunja okusom blagdanskog slavlja. Budući da se darivamo i služimo već smo sada sa Sinom i Ocem za stolom u nebeskom kraljevstvu.
SJEMENA je rubrika Centra Aletti dostupna svake srijede.
Svakog tjedna, osim nedjeljne propovijedi u audio obliku (na talijanskom), bit će dostupno na web stranici LIPA produbljivanje nedjeljnih ili blagdanskih čitanja euharistijske liturgije.
„Chrystus bowiem wszedł nie do świątyni, zbudowanej rękami ludzkimi, będącej odbiciem prawdziwej [świątyni], ale do samego nieba, aby teraz wstawiać się za nami przed obliczem Boga (…) A tymczasem raz jeden ukazał się teraz na końcu wieków na zgładzenie grzechów przez ofiarę z samego siebie” (Hbr 9, 24. 26).
List do Hebrajczyków kładzie wielki nacisk na przejście Chrystusa z tego świata do nieba. Autor ma wielką znajomość nieba i ziemi, znajomość, którą nasza kultura prawdopodobnie utraciła i dla której być może nie ma już środków do tak bezpośredniego i żywego zrozumienia.
Według Listu do Hebrajczyków niebo jest przede wszystkim obecnością Ojca, a nie tylko miejscem Jego zamieszkania. Użyto słowa, które ujawnia bardzo znaczący wymiar – mianowicie sanktuarium. Sanktuarium może dawać wyobrażenie miejsca kultu, w którym człowiek składa ofiary i różne oblacje, a zatem może wskazywać na miejsce wypełniania religijnego prawa i dyscypliny.
Tymczasem List do Hebrajczyków wyjaśnia, że rzeczy te można znaleźć w tym sanktuarium, które w rzeczywistości jest tylko figurą, a nie prawdziwym i rzeczywistym sanktuarium. W prawdziwym sanktuarium znajduje się pełnia życia, którą jest miłość, relacja między Ojcem i Synem.
Inną rzeczą, która utrudnia nam zrozumienie nieba, jest to, że łatwo mówimy o tym, że umarli, zmarli, idą do nieba. Ale jedną rzeczą jest świat umarłych, a inną rzeczą jest niebo Boga Ojca, gdzie nie ma miejsca na nic wyidealizowanego, ponieważ jest tylko życie jako prawdziwa miłość. Tym bardziej nie ma miejsca dla zmarłych!
Wszystkie renesansowe i barokowe obrazy z chmurami i reprezentacją fizycznego nieba nie mają nic wspólnego z niebem w rozumieniu Listu do Hebrajczyków. W tych wyobrażeniach mamy tak wiele kopuł i sklepień pełnych perspektywicznej fikcji i figuracji, które nigdzie nie pokazują życia, które jest światłem (zōe – phōs). Zamiast tego wszystkie postacie wyrażają życie, które jest bios i psyche (biologiczne i psychiczne).
Nie ma już języka, aby wyrazić obrazowo to, co List do Hebrajczyków wskazuje jako przejście do prawdziwego sanktuarium w niebie, gdzie manifestuje się ludzka natura przeżyta zgodnie z zōe, objawiając się jako światło (por. Mt 17, 2).
Potem następuje wydarzenie, które wyjaśnia wszystko i zamyka drogę do wszystkich wyimaginowanych, idealistycznych lub moralistycznych dróg różnych religii: „I nikt nie wstąpił do nieba, oprócz Tego, który z nieba zstąpił – Syna Człowieczego” (J 3, 13).
Ale nawet do chrześcijaństwa stopniowo przeniknęła herezja, która w ostatnich stuleciach zyskała autorytet, zgodnie z którą my, chrześcijanie, musimy starać się wznieść do Boga. Tak jakby to od naszych wysiłków zależało, czy dotrzemy na spotkanie z Bogiem. Ten sposób myślenia jest duchowo niebezpieczny, ponieważ łatwo jest wpaść w pułapki kusiciela. Po tragicznym wydarzeniu z trzeciego rozdziału Księgi Rodzaju, widzimy w Adamie chęć stania się podobnym do Boga, ale boga, którego zasugerował mu kusiciel, potężnego boga, który posiada wszystko i zazdrośnie zatrzymuje wszystko dla siebie. Kuszenie zaszczepia w człowieku roszczenie do stania się czymś boskim, zawsze zgodnie z fałszywym obrazem Boga. Nawet życie, to zwane bios, biologiczne, które uczestniczy w wymiarze kosmicznym wraz z całą resztą stworzenia, zaczęło pęcznieć arogancją – tym, co św. Jan nazywa „pychą tego życia” (por. 1 J 2, 16).
Jest ewidentne, jak bios i psychē, które kierują ludzką naturą, starają się karmić nas pożądliwością, jak mówi cytowany werset. Wszystko jest oglądane i pożądane, aby być posiadanym przez tę iluzję, którą kusiciel przedstawił jako wiarygodną, choć całkowicie bezzasadną. On powiedział: „stalibyście się jak Bóg”, a nie “staniecie się”, to znaczy jako coś pewnego.
Rodzi się dynamika, która może wydawać się duchowa, ale zamiast tego jest właśnie śmiercią życia duchowego: ego człowieka pęcznieje iluzjami co do perspektywy wobec Boga i musi przekonać siebie, że nie są to iluzje, ale rzeczywistość. W tym celu wykorzystuje wszystko, a zwłaszcza religijne rozumowanie i praktyki religijne. Pewien sposób rozumienia religii nadaje się dokładnie do tego wznoszenia się człowieka, do tego zbliżania się do rzekomego boskiego świata, błędnie nazywanego „niebem”. Ale, jak mówi Jan w tym samym 16. wersecie, te rzeczy nie pochodzą od Ojca i dlatego nie mogą sprawić, że ktoś wstąpi do Niego.
Od Ojca pochodzi życie Jego Świętego Ducha, który przenika psychē i bios aż do szpiku kości, pokazując, które myśli i uczucia w sercu są ugruntowane, ponieważ są nasycone prawdziwym życiem, życiem zoē. To życie objawiło się w Chrystusie, Synu umiłowanym przez Ojca i prawdziwym człowieku. W Nim kontemplowaliśmy chwałę Boga, jak mówi Jan w swoim prologu (por. J 1, 14). Ale ta manifestacja Boskiego życia, zoē, które jest agapē – bezinteresowną miłością, realizuje się w dawaniu życia, to znaczy w życiu ludzką naturą zgodnie z życiem, które jest agapē. Chrystus ofiaruje życie psychē za innych, za nas, jak dobry pasterz za owce (por. J 10, 11.17).
Chrystus pochodzi z miłości Ojca, od Boga, z chwały Bożej, ale nie traktuje tego wszystkiego jako kapitału, aby utwierdzić siebie samego, aby być chwalonym i podziwianym. To dla miłości żyje, powierzając się Ojcu (por. J 10, 30). Dlatego wyraża miłość Ojca jako dar za życie świata: „Tak Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał” (J 3, 16). Kto Go przyjmie, będzie miał zoē, życie agapē, które nie zna końca (por. 1 Kor 13, 8). On nie tylko staje się człowiekiem, ale nawet sługą ludzi (por. Mk 10, 45).
A ponieważ religia została przeniknięta iluzją, o której właśnie wspomnieliśmy – iluzją stania się podobnym do Boga – oczywiste jest, że Chrystus widzi, że ci przywódcy religijni nie szukają życia (por. J 5, 40), ale śmierci, aby potwierdzić własną iluzję perspektywiczną religii (por. Mk 3, 6; J 7, 19; 8, 40; 11, 53). Chrystus w rzeczywistości nie umiera, ale zostaje zabity w sposób, który był znany w tamtych czasach jako najbardziej upokarzający – czyli poprzez ukrzyżowanie.
Ponieważ zstąpił z nieba, żyjąc również ludzką naturą przyjętą zgodnie z Bożym sposobem, którym jest miłość, Ojciec przyjmuje Go, objawiając swoją chwałę przez wskrzeszenie Go z martwych. Ci, którzy Go przyjmują, uczestniczą z Nim w Jego życiu jako dzieci Ojca (por. J 1, 12) i chodzą z Nim w wielkiej nowości życia (por. Rz 6, 4), to znaczy żyjąc bios i psychē w mocy i świetle zoē, które jest osobowe, ponieważ jest miłością. Miłość jest zawsze osobowa i w tym samym akcie prawdziwie uniwersalna, ponieważ jest życiem nieograniczonej komunii.
To jest kapłaństwo Chrystusa, do którego zostaliśmy darmowo wszczepieni przez chrzest. Wtedy zaczyna się życie bez perspektywicznych złudzeń, ponieważ uczestniczymy w Passze Chrystusa. Wszystko, co jest naznaczone istnieniem związanym z czasem, jest czymś przemijającym. A ponieważ chcielibyśmy, aby to pozostało, aby nie umarło, jesteśmy kuszeni, aby trzymać to w naszej garści. Jednym ze sposobów, w jaki pokusa nam to przedstawia, jest wykorzystanie religijnego wznoszenia się, aby zasłużyć na dar, że te rzeczy, na których nam zależy, pozostaną żywe.
Zamiast tego, w Chrystusie, Duch Święty sprawia, że smakujemy rzeczy liturgicznie. Delektujemy się wtedy pełnią życia i miłości, która ogarnia wszystkie rzeczy w tej historii, która dotyczy nas i tej ziemi, kiedy “ja” żyje nimi z miłością, w agape, w życiu Ducha Świętego. To napełnia nas smakiem świętowania. To właśnie dawanie i służenie czynią nas współbiesiadnikami Syna z Ojcem w królestwie już teraz.
ZIARNA są rubryką Centro Aletti udostępnianą w każdą środę.
Każdego tygodnia, oprócz homilii niedzielnej w formie audio, na stronie LIPA będzie do dyspozycji pogłębienie czytań liturgicznych z eucharystii niedzielnej bądź świątecznej
